ANKARA (AA) – AYŞE BÜŞRA ERKEÇ – Hacettepe Üniversitesi (HÜ) Hukuk Fakültesi Anayasa Hukuku Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Hasan Tahsin Fendoğlu, “Türkiye’de Atatürk, İnönü, Menderes ve hatta Demirel dönemi de fiili bir başkanlık dönemidir. 2002’de iktidara gelen AK Parti döneminde de Sayın Erdoğan’ın liderliği vardır ve dolayısıyla Türkiye başkanlık dönemini fiilen yaşamıştır ve şu an da yaşıyor.” dedi.
Prof.Dr. Fendoğlu, AA muhabirine yaptığı açıklamada, başkanlık sistemi tartışmalarının yeni olmadığına, Cumhuriyet’in ilk döneminden beri sistemin fiilen yaşandığına dikkati çekti.
Cumhuriyet’in kuruluşuyla yeni bir sisteme adım atıldığını söyleyen Fendoğlu, “1920-1938 arası Atatürk dönemi fiilen başkanlık sistemidir, parlamenter sistem değildir. 1921 anayasasıyla gelen ‘meclis hükümet sistemi’ olarak görülüyor. Aslında pratikte hükümet değil, fiilen başkanlık sistemidir. Mesela şu anda da Türkiye fiilen başkanlık sistemindedir.” dedi.
Fendoğlu, İsmet İnönü, Adnan Menderes, Süleyman Demirel dönemleri için de “Türkiye’de parlamenter sistem 1909’da geldi ve uygulandı. 1961-1971 arasında yaşanan 10 yıl, parlamenter sistemdir ve bu tarihler arasında iyi bir sınav verilememiştir.” değerlendirmesini yaptı.
1982 Anayasası’nın getirdiği sistemin de bir nevi başkanlık sistemi olduğunu dile getiren Fendoğlu, şöyle devam etti:
“12 Mart 1971’e Türkiye gözlerini açtı ve bu elbise bol bir elbiseydi bünyeye hiç uymuyordu, taklitçi bir rejimdi tabiri caizse ve 1973’te anayasa değişiklikleri yapıldı. 1980 sonrasında ise kargaşa dönemini yaşadık günde 25-30 kişi hayatını kaybediyordu. Bazıları bu dönemin yarı başkanlık, bazıları da parlamenter sistem olduğunu söylediler. Kağıt üstüne yazılanlar gerçeği göstermeyebilir. Biz buna anayasa hukukunda fiili etki diyoruz. Yani kağıt üstüne yazılanlarla, siyasi etkiler ayrıdır. Kişilerin karizması, tarihsel yani sosyolojik ve felsefi koşullar, bunların hepsi son derece önemlidir ve bu saydıklarım fiili etkidir. ”
– “Meclise geldi ama konsensüs sağlanamadı”
Prof. Dr. Fendoğlu, 2007 yılında anayasa değişikliğinin ardından 2014’te cumhurbaşkanının halk tarafından seçilmesiyle Türkiye’nin fiilen başkanlık sistemine adım attığını belirtti.
AK Parti’nin 3 sene önce Meclise başkanlık sistemi teklifi sunduğunu hatırlatan Fendoğlu, “Cumhuriyet döneminde başkanlık sistemiyle ilgili çok çalışma ve sözler oldu. Rahmetli Turgut Özal, Süleyman Demirel, Alparslan Türkeş ve Necmettin Erbakan da başkanlık sistemini savunuyor ve başkanlık sisteminin iyi olacağını söylüyorlardı fakat hiç bir zaman Meclise resmen bir teklif gelmedi. İlk kez bu teklif AK Parti döneminde resmi ve yasal olarak Meclise getirildi ve görüşüldü. Konsensüs olamadı çünkü 330 milletvekiline ulaşılması lazım, ulaşılamadığı için de anayasa değişikliği teklifi olarak tam devreye giremedi ve halka sunulamadı.” dedi.
Fendoğlu, başkanlık sistemi tartışmalarının odağında Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın olmasını “taktiksel bir süreç” olarak nitelendirerek, Özal ve Demirel’in cumhurbaşkanlığı dönemlerinde yaşanan tartışmaları hatırlattı.
Fendoğlu, şunları kaydetti:
“Gazeteleri karıştırdığımız zaman Özal döneminde herkes, ‘Özal, başkan olmak istiyor. Doymadın mı sen hala?’ diyordu. Demirel atışmalarını hatırlayalım, ‘Çankaya’nın şişkosu, 864 rakımlı tepede oturan adam’ gibi söylemler vardır. ‘Başkanlık sistemini istiyor’ diye bakanlardan bazıları Özal’a hakaret ettiler, daha sonra Demirel de aynı şeyi söylediği zaman bu kez de Demirel’e bazı hücumlar oldu. Menderes de aynı şekilde diktatörlükle suçlanıyordu, ben bunları taktiksel davranış olarak görüyorum. Cumhurbaşkanı’mız ise bütün bunlara karşı ‘Güç temerküzüne karşıyım’ açıklamasında bulundu.”
– “Beyaz Türkler” başkanlığa karşı çıkıyor
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın “Tek millet, tek bayrak, tek vatan, tek devlet” ifadelerinin önemli olduğunu ve koalisyon dönemlerine geri dönülmemesi gerektiğini bildiren Prof. Dr. Fendoğlu, “Koalisyonlar İskandinav ülkelerinde, Almanya’da iyidir fakat Türkiye’de zinhar kötüdür. Koalisyonlar Türkiye’ye asla yaramamıştır. Koalisyon olduğu zamanlarda Türkiye, her zaman kaos yaşamıştır.” dedi.
“Başkanlıktan hiç endişe etmeye gerek yok. Zaten şu anda hükümetin arkasındaki halk çok yüksek bir şekilde bunu istiyor.” ifadelerini kullanan Fendoğlu, sistemde başbakanın da cumhurbaşkanının yardımcısı olacağını ve ABD’deki gibi seçime beraber gireceklerini hatırlattı.
Fendoğlu, Türkiye’nin 2023 hedeflerine hızla yol alması için istikrara ihtiyacı olduğunu ifade ederek, şunları kaydetti:
“Başkanlık geldiği zaman 2023 hedeflerine çok daha hızlı gidilir ve hızlı karar alınır. 2023-2071 hedefleri var Türkiye’nin, diğer olması gereken de dünyanın ilk 10’una girmesidir, bölgesel lider olmasıdır, dünyanın en önemli lider devletlerinden ve milletlerinden biri olmasıdır. Türkiye’de başkanlık sistemine karşı çıkanların önemli bir bölümünün ‘Beyaz Türkler’ olduğunu söyleyebiliriz. Bunların sayıları çok azdır ve milletin iradesini sevmezler. Onlar sırça köşklerde yaşarlar ve oradan milleti dizayn etmek isterler. Fakat doğrusu, millettir ve milletin görüşüdür.”
