TUNUS (AA) – GÜLBAHAR SAYIM – Gambiya’daki seçim krizinin ardından ülkeyi terk etmek zorunda kalan eski Devlet Başkanı Yahya Jammeh’in, Uluslararası Ceza Mahkemesine (UCM) üye olmadığı için Ekvator Ginesi’ne sığındığı iddia ediliyor.
Uzmanlar, Jammeh’in 1 Aralık’ta Gambiya’da düzenlenen devlet başkanı seçimini kaybetmesine rağmen iktidarı yeni başkan Adama Barrow’a devretmemesiyle ülkede başlayan siyasi kriz sürecini, AA muhabirine değerlendirdi.
Kamerun l’Oeil du Sahel dergisinin Editörü ve Afrika uzmanı Yanick Yemga, Jammeh’in Gine, Nijerya, Moritanya, Fas ve Katar gibi ülkeler varken Ekvator Ginesi’ne gitmesinin önemli gerekçeleri olduğuna dikkati çekti.
Yemga, eski liderin kendisi için en güvenilir ülkeyi seçtiğine işaret ederek, “Ekvator Ginesi soykırım, insanlığa karşı suç ve savaş suçları gibi iddiaları inceleyen UCM’nin kurulmasını öngören Roma Statüsü’nü imzalamadı. İnsan hakları ihlaliyle suçlanan Jammeh’in de bu nedenle söz konusu ülkeyi seçmiş olduğunu düşünüyorum.” diye konuştu.
– “Jammeh iade edilmekten korkuyor olabilir”
Yemga, Jammeh’in benzer durumları değerlendirmiş olabileceğine vurgu yaparak, “Nijerya’ya 2003’te sığınan eski Liberya Devlet Başkanı Charles Taylor da o dönemde Nijerya’yı yöneten Devlet Başkanı Olusegun Obasanjo’nun kararıyla 2006’da ülkesine iade edilmişti. Jammeh’in, Nijerya’yı seçmemesinin altında yatan sebep, bu ülkeye sığınan Taylor’un gördüğü muamele. Jammeh iade edilmekten korkuyor olabilir.” dedi.
Burkina Faso’nun devrik lideri Blaise Compaore’nin de benzer bir süreci yaşadığını hatırlatan Yemga, bu durumun da Jammeh’in, Fas’ı seçmemesinde etkili olduğunu savundu.
Yemga, Jammeh’in Gine ve Moritanya’ya gitmemesini ise Batı Afrika Devletleri Ekonomik Topluluğunun (ECOWAS) söz konusu ülkelerde etkin olmasına bağladı.
Kamerunlu jeopolitika uzmanı Mathias Eric Owona Nguini de Ekvator Ginesi’ndeki muhalefet ile sivil toplum kuruluşlarının Jammeh’in iktidardan indirilmesini örnek alarak ülkelerini 36 yıldır yöneten Devlet Başkanı Teodoro Obiang Nguema’ya karşı ayaklanma olasılığına değindi. Nguini, Nguema’nın iktidara sımsıkı tutunduğunu söyleyerek kırılmaların neredeyse imkansız olduğunu belirtti.
– Afrika ülkeleri UCM’den çekiliyor
Afrika ülkeleri uzun bir süredir, UCM’nin özellikle kara kıtanın davalarına karşı olumsuz bir tutum içinde olduğunu öne sürüyor.
Güney Afrika, geçen ekim ayında Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyine, UCM’den çekilmek istediğini bildirmiş, Burundi ve Gambiya yönetimleri de UCM’den çekilme kararı vermişti.
Sudan Dışişleri Bakanı İbrahim Gandur da önceki gün Afrika Birliği Bakanlar Komitesinin, UCM’den toplu olarak çekilme kararı aldığını açıklamıştı.
– UCM’deki raporlar
Bazı raporlara göre, UCM’nin 9 ayrı ülkede açtığı soruşturmalardan 8’i Afrika ülkelerini (Kongo Demokratik Cumhuriyeti, Uganda, Sudan, Kenya, Fildişi Sahili, Libya, Orta Afrika Cumhuriyeti ve Mali) kapsıyor. Soruşturmaların çoğu, savaş suçuna ve insanlığa karşı suçlara karıştığı iddia edilen Sudan Devlet Başkanı Ömer el-Beşir ve Kenya Devlet Başkanı Uhuru Kenyatta’ya yönelik.
UCM, İtalya’nın başkenti Roma’da 15 Haziran-17 Temmuz 1998’de Birleşmiş Milletler’in girişimiyle toplanan konferansta alınan kararlar ve kabul edilen statüyle kurulmuştu.
Merkezi Hollanda’nın Lahey kentindeki UCM, soykırım, insanlığa karşı suçlar ve savaş suçları gibi iddiaları inceliyor. UCM’nin kurulmasını öngören Roma Statüsü’ne halihazırda 124 ülke taraf durumda.
