İSTANBUL (AA) – Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Başkanı Murat Çetinkaya, 2016’daki vergi artışlarının yıllık enflasyon üzerindeki etkisinin kademeli olarak ortadan kalkmasının enflasyondaki düşüşe destek vereceğini öngördüklerini bildirdi.
Çetinkaya, yılın ikinci Enflasyon Raporu’nun açıklandığı toplantıda yaptığı konuşmada, tüketici enflasyonunun mart ayında yüzde 11,29 ile Ocak Enflasyon Raporu tahminlerinin üst bandının üzerinde gerçekleştiğini ve benzer bir görünümün işlenmemiş gıda ve alkol-tütün dışı tüketici enflasyonu tahmininde de izlendiğini kaydetti.
Enflasyondaki yukarı yönlü seyirde Türk lirasındaki değer kaybı ve ithalat
fiyatlarındaki yükselişin yanında gıda fiyatlarındaki artışın etkisinin hissedildiğini, bu
dönemde çekirdek enflasyon yükselirken, işlenmemiş gıda, enerji ve alkol-tütün gibi
çekirdek dışı kalemlerin enflasyona katkısındaki artışın daha belirgin olduğunu ifade eden Çetinkaya, şöyle devam etti:
“Gıda enflasyonu ilk çeyrekte işlenmemiş gıda ürünleri öncülüğünde olumsuz hava
koşulları, Türk lirasındaki değer kaybı, meyve-sebze ihracatındaki toparlanma ve
düşük baz etkisi ile önemli bir artış gösterdi. Olumsuz arz koşulları özellikle taze
meyve ve sebze fiyatları üzerinde belirleyici olurken döviz kuru ve ithalat fiyatı
etkileri daha çok diğer gıda ürünlerinde hissedildi. Böylelikle gıda yıllık enflasyonu
Ocak Enflasyon Raporu’nda varsaydığımız patikanın bir miktar üzerinde
gerçekleşti.
Türk lirasındaki değer kaybının ilk yansımaları kur geçişkenliğinin hızlı olduğu enerji
fiyatları üzerinde izlendi. Enerji fiyatları döviz kuru etkileri yanında, petrol ve
yönetilen su fiyatlarındaki yükselişle birlikte ilk çeyrekte önemli bir oranda arttı.
Maliyet gelişmeleri temel mal grubu enflasyonunu da olumsuz etkiledi. Bu grupta
enflasyon, mobilya ve beyaz eşya ürünlerindeki geçici vergi indirimlerine karşın grup geneline yayılan kur etkileriyle belirgin olarak yükseldi. Bu doğrultuda tüketici enflasyonundaki yükselişe gıdadan sonra en büyük katkı temel mal grubundan
geldi. Yılın ilk çeyreğinde temel mal grubuna kıyasla sınırlı olmakla birlikte hizmet enflasyonu da yükseliş gösterdi. Hizmet enflasyonundaki bu seyirde, akaryakıt fiyatlarındaki artışın gecikmeli yansımalarının yanında, döviz kuruna duyarlı hizmetler kanalıyla kaydedilen artışların etkisi hissedildi. Kira enflasyonu da başta İstanbul olmak üzere yüksek seviyesini korudu. Bu görünüm altında, çekirdek göstergelerin ana eğiliminde 2016 yılı aralık ayında başlayan yükseliş eğilimi yılın ilk çeyreğinde güçlenerek devam etti. Benzer bir yukarı yönlü hareket TCMB bünyesinde takip ettiğimiz alternatif temel enflasyon göstergelerinde de izlendi.”
– “2016 yılında büyüme, beklentilerin üzerinde bir performans gösterdi”
Murat Çetinkaya, 2016’nın son çeyreğine ilişkin verilerin, üçüncü çeyrekte iktisadi faaliyetteki yavaşlamanın geçici olduğuna ilişkin öngörüleri teyit ettiğini, bu dönemde GSYH’nin bir önceki çeyreğe göre yüzde 3,8, bir önceki yılın aynı
dönemine göre ise yüzde 3,5 arttığını, üçüncü çeyrekteki iş günü
kayıplarının telafisi dışlandığında, son çeyrekte ılımlı bir büyüme kaydedildiğini söyledi.
TÜİK tarafından 2016’nın ilk üç çeyreği için yapılan yukarı yönlü
güncellemelerin iktisadi faaliyet düzeyinin bir önceki rapor dönemine göre daha
yüksek olduğunu ortaya koyduğunu belirten Çetinkaya, 2016’da büyümenin yüzde 2,9 ile bir önceki yıla kıyasla yavaşlamış olsa da beklentilerin üzerinde performans gösterdiğini kaydetti.
Yılın son çeyreğinde yıllık büyümenin yurt içi talep kaynaklı olduğunu vurgulayan Çetinkaya, “Özel
tüketim harcamaları TL’deki değer kaybı, otomobildeki vergi ayarlamasının öne
çekmiş olduğu talep, gevşetilen makroihtiyati tedbirler ve finansal koşulların
desteğiyle hem yıllık hem dönemlik bazda arttı.” dedi.
Çetinkaya, bu dönemde yatırımlardaki artışın tüketime göre daha düşük kaldığını, makine-teçhizat yatırımlarındaki zayıf seyrin yatırımlardaki toparlanmayı sınırladığını, son çeyrekte ihracattaki ivmelenmeyle birlikte
net dış talebin dönemlik büyümeye katkısının oldukça yüksek olurken, yıllık büyümeye
katkısında da ilk 9 aylık döneme göre iyileşme kaydedildiğini söyledi.
Çetinkaya, “Bu durumda, döviz kuru gelişmeleri, Rusya ile ilişkilerin normalleşmesi, pazar çeşitlendirmesinin mal ve
hizmet ihracatına olumlu yansımaları ve ithalattaki yatay seyir etkili oldu.” dedi.
– “İlk çeyreğe ilişkin göstergeler iktisadi faaliyetteki toparlanmanın ivme kaybettiğine işaret ediyor”
TCMB Başkanı Çetinkaya, 2017 yılı ilk çeyreğine ilişkin göstergelerin iktisadi faaliyetteki toparlanmanın bu
dönemde bir miktar ivme kaybettiğine işaret ettiğini belirterek, konuşmasını şöyle sürdürdü:
” Vergi teşvikleri konut, mobilya
ve beyaz eşya sektörlerine olan talebi canlandırsa da, toplam perakende
satışlardaki zayıf seyir iç talepteki toparlanmanın sektörel yayılımının sınırlı
kaldığına işaret ediyor. Diğer taraftan, önümüzdeki dönemde mal ihracatında
gözlenen güçlü seyir doğrultusunda net dış talebin büyümeye katkısını artırmasını
bekliyoruz. Büyüme kompozisyonundaki bu değişim doğrultusunda cari açığın
yakın dönem eğiliminde iyileşme olduğu göze çarpıyor. Mal
ihracatındaki güçlü seyrin cari dengeye olumlu katkı vermeye devam etmesini
bekliyoruz.”
– Gıda enflasyonu
Murat Çetinkaya, enflasyon tahminlerinde enerji, ithalat ve gıda fiyatlarının da önemli rol
oynadığına işaret ederek, Ocak Enflasyon Raporu’nda 57 ABD doları olarak varsaydıkları ham petrol fiyatı 2017 yılı ortalamasını yakın dönem gelişmeleri çerçevesinde 55 ABD doları olarak güncellediklerini, ABD doları cinsinden ithalat fiyatları varsayımını ise emtia fiyatlarındaki artış eğilimine bağlı olarak 2017 yılı için belirgin bir miktarda yukarı çektiklerini bildirdi.
2017 yılı ilk çeyreğinde gıda enflasyonunun yüzde 12,53 ile Ocak Enflasyon Raporu
öngörülerinin bir miktar üzerinde gerçekleştiğini hatırlatan Çetinkaya, gıda enflasyonundaki bu yükselişte,
olumsuz hava koşullarının gıda arzı üzerindeki yansımaları, Türk lirasındaki değer
kaybı ve meyve-sebze ihracatında son dönemde yaşanan toparlanmanın etkili olduğunu vurguladı.
Gıda ve Tarımsal Ürün Piyasaları İzleme ve Değerlendirme Komitesi
(Gıda Komitesi) kapsamında alınacak tedbirlerin gelecek dönemde bu yükselişi
kısmen sınırlayacağını değerlendirdiklerini ifade eden Çetinkaya, “Gıda enflasyonu varsayımımızı 2017 sonu için yüzde 9 ve 2018 sonu
için ise yüzde 7 olarak koruduk.” dedi.
Orta vadeli tahminler üretilirken, mali disiplinin korunacağı ve
yönetilen/yönlendirilen fiyatlar ile vergilerde öngörülmeyen bir artış
gerçekleşmeyeceğini varsaydıklarını belirten Çetinkaya, şunları kaydetti:
“Bu doğrultuda 2016 yılındaki vergi artışlarının
yıllık enflasyon üzerindeki etkisinin kademeli olarak ortadan kalkmasının enflasyondaki düşüşe destek vereceğini öngörüyoruz. Tahminler üretilirken vergi
ayarlamalarının ve yönetilen/yönlendirilen fiyatların enflasyon hedefini aşmayacağı
ve otomatik fiyatlama mekanizmaları ile uyumlu olacağı bir görünüm varsayıyoruz.”
(Bitti)
