İSTANBUL (AA) – AHMET ESAD ŞANİ – Gazel okuyuşuyla tanınan Türk hanendesi, bestekar ve ses sanatçısı Hafız Burhan'ın vefatının üzerinden 78 sene geçti.
Tam adı Burhaneddin olan sanatçı, 23 Mayıs 1897'de İstanbul'un Aksaray semtinde dünyaya geldi. Babası Sultan 2. Abdülhamid'in muhafız alayından Tüfekçi Ahmed Bey, annesi Feride Hanım olan Burhan, güzel sesiyle küçük yaşlarından itibaren çevresindekilerin beğenisini kazandı.
İlk öğreniminden sonra Kocamustafapaşa Rüştiyesi'nde eğitim alan sanatçı, mukabele, mevlid ve mersiye okumaya, zakirlik ve müezzinlik yapmaya başladı.
Okuduğu eserler Türk musikisi yakın tarihinin nadir icraları arasında yer alan Hafız Burhan, ilk musiki derslerini ağabeyinden aldı.
Kur'an-ı Kerim'in tamamını ezberleyerek "Hafız" olan sanatçı, zamanla dini ve din dışı musiki mahfillerinin aranan ismi olarak tanınmaya başladı.
Hafız Burhan, 1918'de hanende olarak alındığı Muzıka-yi Hümayun'da, Muallim İsmail Hakkı Bey, Zati Arca ve Lemi Atlı gibi isimlerden faydalandı.
Usta ses sanatçısı, parlak, geniş ve tenor bir sese sahip olduğundan minare ve cami içinde okuduğu ezanların yanı sıra Ayetel Kürsi ve büyük aminlerde yaptığı müezzinlikle ve özellikle mevlit okumasıyla ünlendi.
– Plakları ilgiyle dinlendi, yurt dışında konserler verdi
Hafız Burhan, İstanbul Radyosu'nun kuruluşunda ve Darüttalim-i Musiki kadrosunda yer aldı ve plak kayıtları kısa sürede büyük ilgi gördü.
Columbia plak şirketinin temsilcisi olarak Beşiktaş'ta bir plakçı dükkanı işleten ve şirket için 1925-1926'da yaklaşık 100 plak dolduran sanatçı, yurt dışında da çok sayıda konser verdi.
Türk musikisinde yakın zamanlara kadar tek başına ve toplu olarak yapılan musiki icrasına sesiyle katılan kişiler için söylenen hanendelik vazifesini İstanbul'daki çeşitli fasıl topluluklarında icra eden Hafız Burhan, daha sonra çalışmalarını kendi adına kurduğu dönemin meşhur hanendelerinden oluşan bir grupla sürdürdü.
Hafız Burhan, 1930'lu yıllarda yüksek bir meblağ olan 50 lira yevmiye karşılığında fasıllara katıldı. Türkü, şarkı, ninni, kanto, tango, operet, marş türlerinde çok sayıda eseri plağa okudu.
– Eserleri mikrofona arkasını dönerek seslendirdi
Sesinin gürlüğü ve yüksekliği nedeniyle zamanın mikrofonlarının kayıt almakta zorlandığı usta ses, İstanbul Radyosunun Galatasaray Postahanesi'nde gerçekleştirilen yayınlarda bazı eserleri mikrofona arkasını dönerek seslendirdi.
Hafız Burhan, uzun yıllar Beşiktaş semtinde oturduğu için "Beşiktaşlı Burhan", içinde yer aldığı Muzıka-yi Hümayun'dan dolayı "Muzıkalı Burhan" olarak da anıldı. Dönemin sanatçıları arasında özel bir yere sahip olan Hafız Burhan, soyadı kanunu çıkınca Sesyılmaz soyadını aldı.
Mevlid okumadaki başarısıyla ün kazanan, Hafız Sami ve Hafız Şaşı Osman'dan sonra devrin en iyi mevlidhanı olarak bilinen sanatçı, Mareşal Fevzi Çakmak'ın kızının mevlidini okumak için Ankara'ya çağrıldı.
Hacı Bayram Camii'nde okunan mevlit esnasında, 18 Nisan 1943'de vefat eden Hafız Burhan'ın cenazesi İstanbul'a getirilerek Beşiktaş'taki Yahya Efendi Dergahı haziresine defnedildi.
– "Makber" icrasıyla hafızalarda yer edindi
Ünlü ses sanatçısı, halk arasında "Makber" adıyla bilinen, Abdülhak Hamid'in Tarık adlı piyesinde yer aldığı söylenen "Her yer karanlık pür nur o mevki" mısrasıyla başlayan mersiyesini icrasıyla hafızalarda yer buldu.
Bugünün sanatçıları tarafından da özellikle okuduğu bazı eserleriyle üslup olarak örnek alınan Hafız Burhan, ayrıca film müzikleri hazırladı ve şarkılar da besteledi.
Hafız Burhan'ın seçme eserlerinin yer aldığı bir plağı 1970'te müzikseverlerle buluşturan Columbia plak, 1993'te de sanatçının 20 eserinin bulunduğu bir CD çıkardı.
Son olarak 2017'de sanatçının taş plaklarındaki cızırtı, hışırtı ve dip sesler silinip stüdyoda özel tekniklerle bugünkü ses kalitesine yakın hale getirilerek hazırlanan "Hafız Burhan Sihirli Ses" albümü müzikseverlerle buluştu. İBB Kültür AŞ. tarafından hazırlanan albümde, sanatçıyla özdeşleşen "Makber", "Kadifeden Kesesi", "Bir Gönülde İki Sevda Olmaz" ve "Gönlümü Aşka Salan" adlı parçaların da arasında bulunduğu gazel, şarkı, türkü ve mersiyeler yer aldı.
Seslendirdiği eserlerden bazıları şöyle:
"Makber", "Sevdası Henüz Sinede", "Adalardan Bir Yar Gelir", "Bir Yaz Gecesi", "Ey Melek İlahi Hayatta", "Gerçi Bilirim Kurtulamam", "İnleyen Ahımı", "Kuş Sesleri", "Ne Güzeldir Bakışın", "Sarsam Seni", "Seb-i Hüznünde Hayalinde", "Seviyordum Onu Ruhumda", "Son Ninni", "Söyleyin Güneşe", "Üzme Kendin Nafile", "Yandım Sana Baktıkça", "Yeşil Kurbağalar", "Yine Kalbim Taşar Ağlar", "Yüksek Eyvanlarda", "Bir Elif Çekti Yine Sineme Canan Bu Gece"
