KİEV (AA) – ALİ CURA – Ukrayna’nın doğusunda Rus ayrılıkçılar tarafından kaçırıldıktan sonra Rus mahkemesince hapis cezasına çarptırılan Ukraynalı pilot ve milletvekili Nadejda Savçenko’nun ülkesine geri getirilmesinin ardından dikkatler, diğer Ukraynalı mahkum ve tutuklulara çevrildi.
AA muhabirinin derlediği bilgiye göre, Rusya’nın yasa dışı olarak ilhak ettiği Kırım’da özgürlük talepleri ile Ukrayna’nın doğusunda ülkenin toprak bütünlüğünü savundukları gerekçesiyle “terör, provokasyon veya cinayet” suçlamalarıyla onlarca Ukraynalı mahkum ve tutuklu olarak Rus hapishanelerinde tutuluyor.
Hapishanelerde kalanlar arasında en dikkati çekenler ise Kırım’ın işgaline karşı çıkanlar yer alıyor. Kırım’ın yasa dışı ilhakına itiraz eden sinema yönetmeni Oleg Sentsov, terör örgütü kurduğu suçlamasıyla 20 yıla kadar hapse mahkum edildi. Kırım’ın işgaline karşı çıkan tarihçi Aleksey Çirniy, aktivist Aleksandr Kolçenko ve fotoğrafçı Gennadiy Afanasov da “terör örgütü üyesi olmak” suçlamasıyla hapis ceza aldı.
Kırım Parlamentosu önünde 26 Şubat 2014’te, Kırım Tatar Milli Meclisi ve Rus Birliği Partisi’nin karşı karşıya geldiği büyük mitingde Ukrayna’nın toprak bütünlüğünü savunan binlerce Kırım Tatarı, parlamentonun Kırım’ın Ukrayna’dan ayrılması kararını önlemek istemiş ve Ukrayna’nın bütünlüğünü desteklemişti.
Mitingi organize etme suçlamasıyla, Kırım Tatar Milli Meclisi Başkan Yardımcısı Ahtem Çiygöz, Mustafa Değirmenci ve Ali Asanov geçen yıl gözaltına alınarak, haklarında dava açılmıştı. Ukrayna kamuoyunda, söz konusu dava “26 Şubat 2014” olarak biliniyor.
Moskova’nın elinde tuttuğu en dikkat çekici isimlerden biri de Kırım Tatar halkının lideri Mustafa Abdülcemil Kırımoğlu’nun oğlu Hayser Cemiloğlu. Rus yönetiminin Kırım’ı ilhakından önce kaza sonucu bir kişinin ölümüne sebep olan Hayser Cemiloğlu, kaçırılarak Rusya’da yargılandı. Cemiloğlu, 3,5 yıl hapse mahkum edildi. Olay, Kırım Tatar halkının lideri Kırımoğlu’na karşı Kremlin tarafından şantaj için kullanılmak istenmişti.
Kırım’ın eski milyonerlerinden Aleksandr Kostenko’nun yanı sıra Ukraynalı Yuri İlçenko, Andrey Kolomiets ve Sergey Litvinov, eski Devlet Başkanı Viktor Yanukoviç’in Avrupa Birliği ile ortaklık anlaşması imzalama yerine Rusya ile yakın ilişkiler kurması üzerine 2013’ün sonunda başlayan meydan olaylarıyla bağlantılı oldukları iddia edilerek Rus hapishanelerine götürüldü.
Rus Savcı Natalya Poklonskaya’nın Kırım’a atanmasından sonra Kırım Tatarların yönelik baskı arttı. Bazı Kırımlı Müslümanlara yönelik Hizb-ut Tahrir örgütüne üye oldukları suçlamasıyla başlayan tutuklamalar da son bir yılda artış gösterdi. Kırım Tatarlarından Rüstem Baytov, Enver Mamutov, Ruslan Zeytulayev, Refat Alimov, Remzi Memetov, Zevri Abseyitov, Arsen Ceparov, Nuri Primov, Enver Bekirov, Müslim Aliyev, Emir Hüseyin Kuku, Vadim Siruk, Ferat Seyfullayev tutuklanarak cezaevine konuldu.
Ukraynalı siyasi mahkumlar arasındaki en yaşlı kişinin de 74 yaşındaki Yuri Soloşenko olduğu belirtiliyor. Soloşenko, ajanlık suçlamasıyla 6 yıl hapis cezasına çarptırıldı.
Rus vatandaşı olan ancak ailesi Ukrayna’da yaşayan koleksiyoner Viktor Şur ve Valentin Vıgivskiy de Rusya aleyhinde ajanlık yaptığı gerekçesiyle hapse atıldı.
Çeçenistan’da “Rus askerlerini öldürdüğü” gerekçesiyle Ukraynalı milliyetçi örgütlerden Praviy Sektör’ün (Sağ Sektör) önde gelen isimlerinden Nikolay Karpyuk 22,5 yıl, tarihçi Stanislav Klih ise 20 yıl hapse mahkum edildi.
– 120’nin üzerinde Ukraynalı esir tutuluyor
Ukrayna Güvenlik Servisi kaynakları, ülkenin doğusundaki çatışmalar sırasında 120’nin üzerinde Ukraynalının, ayrılıkçılar ve Rusya’nın elinde esir tutulduğunu bildirdi.
Rusya’nın elinde tuttuğu ancak bir süre önce ülkesine getirilen Ukraynalı pilot ve milletvekili Nadejda Savçenko da siyasi tutuklular arasındaki en dikkat çeken isimlerden biriydi.
Ülkenin doğusundaki Rusya yanlısı ayrılıkçılara yönelik operasyonlara gönüllü katılan, Ukrayna ordusunun tek kadın pilotu Savçenko, 2014’te sözde Lugansk Halk Cumhuriyeti ayrılıkçılarınca rehin alınarak Rusya’ya kaçırılmıştı.
Çıkarıldığı Rus mahkemesince 22 yıl hapse mahkum edilen Savçenko ve Ukrayna’da hapis cezasına çarptırılmış iki Rus istihbarat elemanı Evgeniy Yerofeyev ve Aleksandr Aleksandrov aynı anlarda karşılıklı olarak ülkelerine gönderilmişti.
Savçenko, Rusya’da tutukluyken eski Başbakan Yuliya Timoşenko’nun Anavatan (Batkivshçina) Partisi’nden milletvekili adayı gösterilmiş, ülkede yapılan erken seçim sonucu milletvekili olmuştu.
Ukrayna Devlet Başkanı Petro Poroşenko, Savçenko’nun ülkeye geri getirilmesinin ardından Rusya’da bulunan Ukraynalı siyasi mahkum ve tutukluların üzerinde yoğunlaşacağının sinyallerini vermişti.
Minsk Anlaşması’nda, “tüm rehineler ve yasa dışı gözaltına alınanların bırakılmasıyla” ilgili maddenin hayata tam olarak geçirilip geçirilmeyeceğini, gelecek günlerde Ukrayna’nın ve uluslararası toplumunun ortaya koyacağı diplomasi mücadelesi belirleyecek.
Ancak görünen o ki Ukrayna ve Rusya arasında kapalı kapılar ardında pazarlıklar da devam edecek.
