LEFKOŞA (AA) – MURAT DEMİRCİ – Birleşmiş Milletler (BM) gözetiminde Kıbrıs sorununa çözüm bulmak için Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) Cumhurbaşkanı Mustafa Akıncı ile Rum lideri Nikos Anastasiadis tarafından yürütülen müzakerelerde önemli bir dönemece giriliyor. Liderler, nisan ve mayıs aylarının müzakereler açısından kritik öneme sahip olduğunu belirtiyor.
Rum meclisinin “Enosis” (Ada’nın Yunanistan’a bağlanması) referandumunun okullarda kutlanması kararından 7 Nisan’da geri adım atmasıyla taraflar, 2 ay aradan sonra yarın yeniden müzakere masasına oturacak. Bu süreçte Kıbrıs Türk tarafının müzakerecisi Özdil Nami ile Rum müzakereci Andreas Mavroyannis’i yoğun müzakere trafiği bekliyor.
– “Nisan ve mayıs ayları hayati öneme sahip”
KKTC Cumhurbaşkanı Akıncı, müzakereler açısından “nisan ve mayıs aylarının hayati öneme sahip olduğuna” işaret ederken Rum lideri Anastasiadis, sürecin bir takvime bağlanmasına karşı çıkıyor. Akıncı, niyet olduğu takdirde temmuz ayına kadar Kıbrıs sorununda çıkış yolunun bulunmasının mümkün olduğuna inanıyor.
Göreve geldiği tarihten itibaren, iki yıllık müzakere sürecinde pek çok noktada uzlaşma sağladıklarını, çözüme belki de geçmişte olmadığı kadar yaklaşıldığını kaydeden Akıncı, Kıbrıslı Türklerin bu süreçte ciddi adımlar attığını belirtiyor.
– Rum tarafında seçim takvimi işliyor
Kıbrıs müzakerelerinde bir yandan kritik görüşmeler devam ederken bir yandan da Rum tarafı Şubat 2018’de yapılacak başkanlık seçimleri için gün sayıyor. Cumhurbaşkanı Akıncı, Rum tarafında yapılacak seçimlere işaret ederek doğal takvimin işlediğini, müzakerelerin ucu açık bir şekilde devam edemeyeceğine inandığını söylüyor.
İki lider arasında yaklaşık iki yıldır devam eden müzakereler, “Ekonomi , Avrupa Birliği (AB) , Mülkiyet , Yönetim-Güç Paylaşımı , Toprak ile Güvenlik ve Garantiler ” olmak üzere 6 temel başlıktan oluşuyor. Birçok özlü konuda önemli ilerlemeler sağlanırken, liderleri müzakere masasında zorlu konu başlıkları bekliyor.
– Siyasi eşitlik
Akıncı ve Anastasiadis’i bekleyen en önemli başlıklardan biri Yönetim ve Güç Paylaşımı. Rum lideri Anastasiadis, “Azınlığın çoğunluğa eşitlenmesi talep edilemez.” diyerek Türk tarafının olmazsa olmaz olarak baktığı federal bir çözümde “dönüşümlü başkanlığı” ve federal yönetimdeki siyasi eşitliği de kabul etmediğini belirtiyor. Cumhurbaşkanı Akıncı da dönüşümlü başkanlık konusunun Kıbrıs Türk tarafının olmazsa olmazı olduğuna işaret ederek dönüşümlü başkanlığın kabul edilmediği bir anlaşmanın olmayacağını vurguluyor.
– Dört özgürlük şartı
Bir diğer önemli konu da olası bir anlaşmada Türk vatandaşlarına yönelik dört özgürlük (çözümden sonra serbest giriş, serbest dolaşım, serbest mülk edinme ve serbest yerleşme) şartı oluşturuyor. Rumlar, bu konunun kabul edilemeyeceğini belirtirken Türkiye ve Kıbrıs Türk tarafı dört özgürlüğün gerekli olduğuna işaret ediyor.
– “Güvenlik ve Garantiler
Türkiye’yi yakından ilgilendiren başlıklardan biri olan Güvenlik ve Garantiler meselesi de müzakere masasında bekleyen önemli konu başlıkları arasında yer alıyor. Rum yönetimi ve Yunanistan, “sıfır asker, sıfır garanti” derken Kıbrıs Türk tarafı ve Türkiye, “garantiler ve asker konusunda” taviz verilmeyeceğinin altını çiziyor. Cumhurbaşkanı Akıncı, Kıbrıs Türk halkının Türkiye’nin güvencesinin devamını istediğini belirterek “asker ve garantiler konusunun günün şartlarına göre revize edilebileceği” mesajını veriyor.
– Toprak meselesi
Liderlerin ilerleme sağlamaya çalışacağı önemli başlıklardan biri de “Toprak” olacak. Kıbrıs Türk tarafı, ocak ayında garantör ülkelerin katılımıyla yapılan Cenevre zirvesinde, elinde bulunan yüzde 36’lık toprak oranından yüzde 29,2’ye kadar inerek önemli bir adım atmış, Kıbrıs Rum tarafı ise yüzde 28,2 oranında bir toprak önerisiyle masaya gelmişti. Ortaya çıkan oranlardan sonra taraflar BM kasasında saklanmak üzere karşılıklı haritalar sunmuştu. Cenevre’de Rum tarafının önerdiği haritanın kabul edilemeyeceğini söyleyen Akıncı, bu konuyu BM Genel Sekreterine yazdığını da söylemişti.
Cumhurbaşkanı Akıncı, haritayla ilgili Türk tarafının pozisyonuna ilişkin bazı iddialar ortaya atıldığına işaret ederek “Bizim oranımız yüzde 29,2’dir. Bu, üzerinde mutabakat sağlanan orandır. Bu oran, rahmetli Denktaş’ın zamanında kabul ettiği, bizim KKTC Meclisinden de tüm partilerin onayıyla geçmiş bir orandır. Bunu da hatırlatmakta yarar görüyorum.” değerlendirmesinde bulunmuştu.
– Kıbrıs’ta olası bir çözümde tüm taraflar kazançlı çıkacak
KKTC Cumhurbaşkanı Akıncı, Kıbrıs’taki olası bir çözümde tüm kesimlerin kazançlı çıkabileceğine vurgu yaparak kurulacak bir Federal Kıbrıs’ın, Kıbrıs Rum kesimi-Türkiye, Türk-Yunan, Türkiye-AB ilişkilerine ve bölge barışına fayda sağlayabileceğini belirtiyor.
Kıbrıs’ta olası bir çözüm sonrasında 25 milyar dolarlık finansal kaynağa ihtiyaç duyulacağı ifade ediliyor. Bu konuda Ada’da çalışma yapan Uluslararası Para Fonu (IMF) ve Dünya Bankası yetkilileri, oluşacak bir yeni federal devletin ekonomisinin çözüme hazırlanması yönünde tarafları gerekli adımları atması konusunda uyarıyor.
Cumhurbaşkanı Akıncı, çözümle adada ekonomik kalkınma olacağına, adaya yatırımların artacağına ve dünya ekonomisiyle entegre bir sistem oluşacağına dikkati çekiyor.
– Akdeniz’de çıkan doğal kaynaklar
Rum yönetiminin, “Akdeniz’de çıkacak doğal kaynaklardan elde edilen gelirin bir kısmının çözümün finansmanı için kullanılabileceği” yönünde açıklama yaptığına işaret eden Akıncı, Doğu Akdeniz’deki doğal kaynakların sadece Kıbrıs için değil tüm bölge için ciddi bir iş birliği alanı oluşturabileceğinin altını çiziyor.
Akıncı, çıkacak doğalgazın Türkiye üzerinden Avrupa’ya taşınmasının akıl işi olduğunu ve çözüme katkı sağlayacağını da belirtiyor.
