NAİROBİ (AA) – RECEP CANİK – Kenya’da “Özgürlük Savaşçıları” olarak bilinen “Mau Mau” direnişine mensup binlerce kişi uzun yıllar ülkelerini sömürerek topraklarını ellerinden alan İngilizlere karşı başlattıkları isyanla bağımsızlığa giden yolda önemli rol üstlendi. İngiliz sömürge yönetimine karşı 1950’de başlatılan ayaklanmada ön saflarda yer alan ve tutuklanarak kamplara gönderilen “Mau Mau” direnişçileri arasında Gitu Wa Kahengeri de bulunuyor.
Kahengeri, AA muhabirine yaptığı açıklamada, “Mau Mau hareketi, ülkemizi ele geçirerek bizi 70 yıl boyunca sömüren, haklarımızı inkar eden İngilizlere karşı başlattığımız bir direnişti.” dedi.
Kenya’nın 1800’lü yılların sonuna doğru İngilizler tarafından işgal edilmesi ülke halkının da kaderini değiştirdi.
Özgürlük isteyen Kenyalılar 1’inci ve 2’nci Dünya Savaşlarının da etkisiyle 1952’de ayaklanarak İngiliz sömürge yönetimine karşı “Mau Mau” hareketinin temellerini attı. “Mau Mau”nun anlamına ilişkin ülkede farklı görüşler olsa da Kenyalı siyasetçi ve yazar Josiah Mwangi Kariuki, Swahilicede “Beyazları Dışarı Gönderelim – Afrika’ya Özgürlük Getirelim” anlamına gelen “Mzungu Aende Ulaya – Mwafrika Apate Uhuru” sloganlarının baş harflerinin direnişin ismini oluşturduğunu belirtiyor.
– “Kenya halkına köle muamelesi yapıldı” Hareket üyelerinden Kahengeri, sömürgecilerin Kenya halkına yıllarca kendi ülkelerinde köle muamelesi yaptığını vurguladı.
Kahengeri, “Onlar gelmeden önce Kenyalılar korkuları olmadan huzur içinde yaşıyordu. Yiyecekleri, hayvanları ve toprakları vardı ama onlar gelince her şeyimizi aldılar. Kenya’ya yerleşen bir Avrupalı 400 hektara kadar devasa arazilere sahipti. Avrupalılar, kendi öz topraklarında hayvanlarını otlatan, tarlasını ekip biçen köylüleri zorla buralardan sürerek topraklarına yerleştiler.” diye konuştu. Kenya halkının İngiliz sömürge yönetimi altında yıllarca ezilip, hor görüldüğünü dile getiren dönemin yakın şahidi Kahengeri, şunları söyledi:
“İngilizler Kenyalıları hizmetçi olarak çalıştırıyordu. Kenyalılar onların çiftliklerinde çalışmak, hayvanlarını otlatmak, evlerinde aşçılık yapmak, çamaşırlarını yıkamak zorundaydı. Hem de çok düşük ücretler karşılığında.
İnsanlar huzursuzdu çünkü burası onların ülkesiydi, yabancılar gelip topraklarını zorla ellerinden aldı. Yabancılar aldıkları bu topraklarda yine onları çalıştırarak kahve yetiştirdi, hayvancılık yaptı ve zengin oldular. Başkaldıranları, direnenleri ise öldürdüler.” Kahengeri, İngilizlerin Kenya’yı fakirleştirdiklerini söyledi.
Ülkede askeriyede, polis teşkilatında veya diğer kurumlarda istihdam edilen Kenyalıların sömürge yönetiminin hışmına uğradığını anlatan Kahengeri, “Bazen bu ülkede bir tane bile Kenyalı yaşadığına inanmıyorduk. İşte bütün bu yaşananlardan dolayı bir araya geldik ve ‘burası bizim ülkemiz neden kendi ülkemizde köle gibi yaşayalım’ dedik ve sömürüye başkaldırdık.” ifadelerini kullandı. Mau Mau hareketi isyanının, İngiliz yönetiminin olağanüstü hal ilan ettiği 1952’den hemen önce başladığını kaydeden Kahengeri, harekete öncülük eden Dedan Kimathi liderliğinde başlatılan ayaklanmada binlerce direnişçinin ülkenin birçok bölgesinde beyazlara karşı eylemler düzenlediğini aktardı. Gitu Wa Kahengeri, 3 Ekim 1952 günü Thika şehrinde beyaz bir yerleşimci kadının bıçaklanarak öldürülmesi ve altı gün sonra, İngiliz sömürge yönetiminin en büyük destekçilerinden olan siyahi Vali General Waruhiu’nun arabasında öldürülmesinin Mau Mau direnişçilerinin ilk eylemleri olduğunu belirtti.
– Sömürge yönetimi 1952’de olağanüstü hal ilan etti Kahengeri, İngiliz sömürgecilerin “özgürlük savaşçılarını” sindirmek adına her yolu denediğine dikkati çekerek, “İnglizler bizi durdurmak adına ellerinden gelen her şeyi denedi. Bizi tutuklayarak hapse attılar, dövdüler, işkence yaptılar fakat başaramadılar ve 1952’de olağanüstü hal ilan etmek zorunda kaldılar.” dedi. İngiliz General Jock Scott tarafından başlatılan operasyonlarda aralarında hareketin en önemli lideri Dedan Kimathi ve Kenya’nın mevcut Devlet Başkanı Uhuru Kenyatta’nın da olduğu binlerce kişi hakkında yakalama kararı çıkarttığını ifade eden Kahenggeri, şunları anlattı: “Ülkenin dört bir yanında İngiliz sömürü yönetimine karşı isyan edenler aranırken yakalama haberini önceden alan binlerce direnişçi ise ormanlara kaçarak saklanmaya başladı. Operasyonlarda ben dahil Kikuyu topraklarındaki bütün erkekler tutuklanarak kamplara ve hapishanelere götürüldü. Hapishanelerde aç bırakıldık, işkence gördük, sağlık hizmeti vermediler, insan ihtiyacının olduğu her şeyden bizi mahrum bıraktılar.” Kenya’nın ilk Başbakanı ve Devlet Başkanı olan Mzee Jomo Kenyatta’nın da 7 yıl hapiste kaldığını bildiren Kahenggeri, Mau Mau hareketinin lideri Kimathi’nin ise yakalanarak idam edildiğini söyledi. Direnişçi Gitu Wa Kahenggeri, “Rejim mahkemesi tarafından 36 yaşında idam edilen Kimathi’nin mezarı dahi bilinmiyor. Sömürge yönetimine cesedinin yerini sorduk ama söylemediler ve bugün onun hala bir mezarı yok.” diye konuştu.
– Yıllarca ormanda saklanarak savaştılar Kahengeri, Mau Mau direnişçilerinin ölmemek için ormanlara kaçtığını anlatarak şöyle devam etti:
“7 yıl boyunca ormanda saklandık. Onlarla ormandan savaştık, dışarı çıkıp savaşıp geri ormana kaçıyorduk. İngiliz sömürü yönetimi, direnişi bastırabilmek için Asya ile Afrika topraklarındaki İngiliz orduları emri altında bulunan ve Afrikalı askerlerden oluşan ‘Kralın Afrika Tüfekleri’ isimli 3 bin siyahi askeri Nairobi’ye sevk etti ancak yine de direnişçilerin gücünü kıramadılar. Son çare olarak, ormanda saklanan binlerce Kenyalı savaşçının üzerine uçaklarla bomba yağdırdılar. Haziran 1953’te başlayıp Haziran 1954’e kadar aralıksız tam bir yıl süren hava bombardımanlarında, ormanın içinde saklanan 900 Mau Mau direnişçisi katledildi.”
Ölüm, işkence ve sindirmelere rağmen Kenya’nın bağımsızlığına çok büyük katkı verdiklerini söyleyen Kahengeri, yapılan işkenceler ve zulümlerin tespiti için Londra Mahkemesinde açtıkları davayı kazandıklarını ve İngiltere’den tazminat aldıklarını bildirdi.
Kahengeri, İngiliz hükümetinin, Mau Mau direnişi sırasında binlerce masum Kenyalıya yapılan işkenceleri kabul ederek özür dilediğini ve bağımsızlık mücadelesine katılan savaşçılar onuruna Nairobi’ye bir anıt inşa ettiklerini anlattı.
– Yönetimi Kenyalılara devrettiler İngilizler’n yaklaşık 7 yıl süren ve bastırdıkları isyanın ardından birkaç yıl sonra yönetimi Kenyalılara devretme kararı aldıklarına dikkati çeken Kahengeri, “1963’te tamamen bağımsız olan ülkede Mau Mau hareketinin önemli liderlerinin isimleri bugün sokak ve caddeleri verildi, şehir merkezine heykelleri dikildi.” dedi. Dedesi Mau Mau savaşçısı olan 39 yaşındaki Tim Kajemu da dedesinin 9 yıl boyunca gözaltı kamplarında tutulduğunu ve işkence gördüğünü söyledi. Mau Mau direnişinin Kenya’nın bağımsızlığında çok önemli rol oynadığını söyleyen Kajemu, “Eğer onlar olmasaydı Kenya uzun yıllar daha İngiliz sömürgesinde kalacak bağımsızlık belki de hiç gelmeyecekti.” değerlendirmesinde bulundu. İngiliz resmi rakamlarına göre, Kenya’da 1952-1956 yılları arasında Mau Mau direnişi sırasında 11 bin 505 direnişçi öldürüldü, harekete destek veren çoğunluğu sivil 5 binden fazla kişi hapse atıldı.
