ANKARA (AA) – Fikirleriyle insanlığa ışık tutan Mevlana Celaleddin Rumi, 30 Eylül 1207'de Horasan’ın Belh şehrinde doğdu.
Karaman'a 1222 yılında gelen Mevlana, yaşamını “Hamdım, piştim, yandım ” sözleriyle özetledi. Tasavvuf dünyasında şiirleri ve düşünceleriyle bir çığır açan Mevlana, insanlığa şöyle seslendi:
“Gel, gel, ne olursan ol yine gel / İster kafir, ister mecusi / İster puta tapan ol yine gel / Bizim dergahımız, ümitsizlik dergahı değildir / Yüz kere tövbeni bozmuş olsan da yine gel… ”
Mevlana, ölüm gününü “yeniden doğuş günü ” olarak kabul etti. Allah'a kavuşacağı için ölüm gününü, “düğün gecesi ” anlamına gelen “şeb-i arus ” diye tanımlayan Mevlana, 17 Aralık 1273 tarihinde Hakk'ın rahmetine kavuştu.
– Belli başlı öteki olaylar
24 Eylül
1566- On birinci Osmanlı Padişahı II. Selim tahta çıktı.
1882- İstanbul Beyazıt Kütüphanesi kuruldu.
1947- Hindistan'da Müslüman mültecileri taşıyan tren, Pencap sınırında durduruldu. Sihler, bin 200 mülteciyi kurşuna dizdi.
1956- Türk Dil Kurumunun ''En İyi Yapıt Ödülü''nü, ''Ali'' adlı romanıyla Orhan Hançerlioğlu kazandı.
1960- Yüksek Adalet Divanı kuruldu.
1973- Şair Şükufe Nihal (Başar) 77 yaşında İstanbul'da hayatını kaybetti.
1973- Şilili şair Pablo Neruda, Santiago'da öldü.
1996- Türk sanat müziği sanatçısı ''Sanat Güneşi'' Zeki Müren TRT İzmir Stüdyosu’nda katıldığı program sırasında fenalaşarak yaşamını yitirdi.
1999- 12 Mart 1971 Muhtırası'nda imzası bulunan eski Hava Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Muhsin Batur öldü.
2010- 1950'li yılların tanınmış pop yıldızı Eddie Fisher yaşama veda etti.
2013- Pakistan'ın güney ve güneybatısında meydana gelen 7,8 büyüklüğündeki depremde 355 kişi öldü, 619 kişi yaralandı.
2015 – Kurban Bayramı'nın ilk günü Mina'da şeytan taşlama sırasında yaşanan izdihamda, resmi rakamlara göre 769 kişi hayatını kaybetti, 934 kişi de yaralandı ancak İran, izdihamda ölenlerin sayısının 4 binden fazla olduğunu ileri sürdü.
2016- Van'ın Edremit ilçesinde PKK'lı teröristlerce dağa götürüleceği belirtilen 3 kız çocuğu, düzenlenen operasyonla kurtarıldı.
2017- Almanya'da genel seçimin galibi yüzde 33 ile Hristiyan Birlik (CDU/CSU) partileri olurken, aşırı sağcı popülist AFD ise ilk kez Federal Meclis'e girdi.
25 Eylül
1396- Yıldırım Bayezid, Niğbolu Zaferi'ni elde etti.
1561- Şehzade Bayezid idam edildi.
1911- İtalya, Osmanlı Devleti'ne savaş ilan etti.
1925- İstanbul'da, tulumbacı teşkilatı yerine modern motorlu itfaiye teşkilatı kuruldu.
1956- İstanbul'da geniş çaplı istimlak çalışmaları başlatıldı.
1960- Yassıada'da tutuklu bulunan 3. Cumhurbaşkanı Celal Bayar, kemeriyle intihar girişiminde bulundu. Bayar, nöbetçi teğmen tarafından kurtarıldı.
1974- Bilim adamları, spreylerin ozon tabakasını tahrip ettiği konusunda uyarıda bulundu.
1979- Arjantin Devlet Başkanı Juan Peron'un eşi Eva Peron'un yaşam öyküsünü anlatan ''Evita'' müzikalinin prömiyeri, Broadway Tiyatrosu'nda yapıldı.
1982- Türkiye'nin ilk kadın büyükelçisi Filiz Dinçmen, Amsterdam'da görevine başladı.
2001- Tekel'in Küba ile ortak kurduğu TEKA Puro Fabrikası İstanbul'da açıldı.
2005- ''En Kalabalık Halk Oyunları Gösterisi'' dalında Guinnes Rekorlar Kitabı'nda rekora aday olan Burdur'da 20 bin 328 kişi yöresel ''Teke Zortlatması'' oyununu aynı anda oynadı.
2010- İngiltere'de muhalefetteki İşçi Partisi'nin genel başkanlığına Ed Miliband seçildi. Seçim, Ed ile David Miliband kardeşler arasındaki yarışa sahne oldu.
2011- Perge Antik Kenti'nden kaçırılan ''Yorgun Herakles'' heykeli, 31 yıl sonra ABD'den Başbakanlık uçağı ile Türkiye’ye getirildi ve Antalya Müzesi yetkililerine teslim edildi.
2011- İspanya'nın doğusundaki Katalonya özerk yönetimi, 1 Ocak 2012 tarihinden itibaren tüm Katalonya bölgesinde boğa güreşlerini yasakladı.
2012- Türk halk müziği bestecisi, söz yazarı ve yorumcu Neşet Ertaş, İzmir'de tedavi gördüğü hastanede 74 yaşında hayatını kaybetti.
2013- Bingöl M Tipi Ceza İnfaz Kurumunda aralarında terör örgütü mensuplarının da bulunduğu 18 tutuklu ve hükümlü tünel kazarak firar etti.
2015- İsviçre Savcılığı, FIFA Başkanı Joseph Blatter'e ceza soruşturması açtı. Suçlamalar arasında Blatter'in, UEFA Başkanı Michel Platini'ye 2 milyon dolar verdiği iddiası da yer aldı.
2016- Fetullahçı Terör Örgütü’nün (FETÖ) darbe girişimine ilişkin soruşturma kapsamında gözaltına alındıktan sonra adli kontrol şartıyla serbest bırakılan eski Washington Silahlı Kuvvetler Ataşesi Tuğgeneral Yavuz Çelik, yeniden çıkarıldığı mahkeme tarafından tutuklandı.
2017- AK Parti Gaziantep Milletvekili Abdulkadir Yüksel, geçirdiği kalp krizi nedeniyle kaldırıldığı hastanede yaşamını yitirdi.
2017- RTÜK, Irak Kürt Bölgesel Yönetimi'nden aldıkları lisansla yayınlarını gerçekleştiren “K24 TV “, “WAAR TV ” ve “Rudaw TV ” kanallarının TÜRKSAT'tan çıkarılmasıyla ilgili işlem başlattı.
2017- Irak Kürt Bölgesel Yönetimi (IKBY), Irak Federal Mahkemesince “anayasaya aykırı ” bulunan; BM, ABD ve Türkiye olmak üzere birçok ülkenin karşı çıktığı “bağımsızlık referandumu “nu gerçekleştirdi.
26 Eylül
1669- Girit Adası, Türk egemenliği altına girdi.
1887- Emile Berliner gramofonun patentini aldı.
1907- Yeni Zelanda, İngiltere'den bağımsızlığını ilan etti.
1932- Birinci Türk Dil Kurultayı toplandı.
1960- Küba lideri Fidel Castro, 4 saat 29 dakika ile BM tarihindeki en uzun konuşmayı yaptı.
1961- Orgeneral Cemal Gürsel, Cumhurbaşkanı seçildi.
1984- Çin ile İngiltere, Hong Kong'un 1997'de Çin kontrolüne geçmesi konusunda anlaştı.
1989- Vietnam'daki son ABD askerleri, Kamboçya'dan ayrıldı.
1999- Devlet İstatistik Enstitüsü, 17 Ağustos depreminin konutlara 2,1 milyar dolar hasar verdiğini açıkladı.
1999- Ankara Ulucanlar Kapalı Cezaevinde, jandarmanın, tünel kazıldığı ihbarının ardından arama yapmak istemesi üzerine çıkan olaylarda 11 tutuklu ve hükümlü öldü, 20 tutuklu ve hükümlü yaralandı.
2003- Tiyatro sanatçısı Kerim Afşar vefat etti.
2010- Türkiye'de ilk kol nakli yapıldı. Doç. Dr. Ömer Özkan ve ekibi, trafik kazasında ölen bir kişinin iki kolunu, kolları bulunmayan bir kişiye nakletti.
2011- Manisa'nın Salihli ilçesinde ikamet eden 121 yaşındaki ''Dünyanın en yaşlı kadını'' Gaışhıkaan Sıhıkaan, evinde yaşamını yitirdi.
2013- Ankara'da Altındağ Belediyesince restore edilen Ulucanlar Cezaevi Müzesi, TBMM Başkanı Cemil Çiçek'in katıldığı törenle açıldı.
2013- BM Genel Sekreteri Ban Ki-mun, ilk defa düzenlenecek Dünya İnsani Yardım Zirvesi'nin 2016 yılında İstanbul'da yapılacağını açıkladı.
2017- YÖK'ten, üniversite sınavında Yükseköğretime Geçiş Sınavı (YGS) ve Lisans Yerleştirme Sınavları (LYS) ayrımının ortadan kalkacağı, yükseköğretim programlarına sayısal, sözel, eşit ağırlık ve dil puanlarıyla girileceği bildirildi.
2017- Suudi Arabistan Kraliyet Divanının yayınladığı kararnameyle kadınların da ehliyet alarak araç sürmesine imkan tanındı. Ayrıca ilk kez bir kadın, belediye başkan yardımcısı olarak atandı.
27 Eylül
1529- Kanuni Sultan Süleyman komutasındaki Osmanlı ordusu Viyana'yı kuşattı.
1538- Kaptanı Derya Barbaros Hayrettin Paşa, Cenevizli Amiral Andrea Doria komutasındaki Haçlı donanmasına karşı Preveze Deniz Zaferi'ni kazandı.
1922- Yunan Kralı I. Konstantin, Anadolu yenilgisi sonrasında tahtını terk etmek zorunda kaldı.
1931- 1930'da Türkiye'nin de katılımıyla ilk kez resmi nitelik kazanan Balkan Oyunları'nın ikincisi başladı.
1951- Kurtuluş Savaşı'nın kahramanlarından Yörük Ali Efe, Nazilli'nin Kavaklı köyünde öldü.
1961- Suriye'de askeri darbe oldu. Yeni hükümet, Birleşik Arap Cumhuriyeti'nden ayrıldığını ilan etti. Türkiye, Suriye'nin yeni hükümetini tanıdı.
1970- Arap Zirvesi Mısır'da toplandı. Ürdün Kralı Hüseyin ile Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ) lideri Yaser Arafat, ateşkes anlaşması imzaladı.
1971- Türk-İran demiryolu hattı, Van feribot iskelesinde düzenlenen törenle açıldı.
1973- Seçim gezisi için Isparta'ya gelen CHP Genel Başkanı Bülent Ecevit'e taş ve şişe atıldı.
2000- Zorunlu Deprem Sigortası uygulaması başlatıldı.
2003- TÜBİTAK-BİLTEN tarafından teknoloji transferiyle üretilen Türkiye'nin ilk mini gözlem uydusu BİLSAT, Rusya'dan uzaya gönderildi.
2003- Türkiye'nin ilk milli maratoncularından, Balkan ve Doğu Akdeniz kupalarında şampiyonlukları bulunan Şevki Koru, 94 yaşında öldü.
2008- ''Ergenekon'' soruşturması kapsamında gözaltına alınan gazeteci Tuncay Özkan, eski İstanbul Organize Suçlarla Mücadele Şube Müdürü Adil Serdar Saçan ve eski Esenyurt Belde Belediye Başkanı Gürbüz Çapan'ın da aralarında bulunduğu 6 kişi tutuklandı.
2008- MİLGEM kapsamındaki ilk milli tasarım savaş gemisi ''Heybeliada'' ile mayın avlama gemisi ''Akçay'', İstanbul'da denize indirildi.
2008- Amerikalı aktör Paul Newman 83 yaşında öldü.
2010- Titanik filminin yıldızlarından Gloria Stuart 100 yaşında hayata veda etti.
2011- Denizli'deki Laodikya Antik Kenti'nde sürdürülen kazı çalışmalarında Anadolu'nun gerçek boyutlardaki ilk Afrodit heykel başı bulundu.
2013- Sinema ve tiyatro sanatçısı Tuncel Kurtiz, İstanbul'da 77 yaşında vefat etti.
2015- Muğla'nın Bodrum ilçesinde yasa dışı yollardan Yunanistan'ın Kos Adası'na geçmeye çalışan sığınmacıları taşıyan teknenin batması sonucu 17 kişi hayatını kaybetti.
2016- Eski İsrail Cumhurbaşkanı Şimon Peres 93 yaşında öldü.
2016- ABD yönetimi, 1961'de diplomatik ilişkilerin kesildiği Küba'ya 55 yıl aradan sonra ilk kez büyükelçi atama kararı aldı.
2017- Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu, yaz saati uygulamasını sürekli hale getiren Bakanlar Kurulu kararının yürütmesinin durdurulmasına karar verdi.
28 Eylül
1730- Patrona Halil isyanı başladı.
1865- Fransız kimya ve biyoloji bilgini Dr. Louis Pasteur öldü.
1891- ''Moby Dick''in yazarı, Amerikalı şair ve yazar Herman Melville 72 yaşında öldü.
1920- Kazım Karabekir komutasındaki Türk ordusu, Doğu'da Ermenileri yendi.
1950- BM emrine verilen Kore Birliği, Türkiye'den yola çıktı. Birlik, önce özel trenlerle İskenderun'a nakledildi, buradan da gemilerle Kore'ye doğru hareket etti.
1955- Türk Migros, İstanbul'da hizmete başladı.
1970- Mısır Devlet Başkanı Cemal Abdül Nasır öldü.
1982- Halk arasında ''Banker Kastelli'' diye anılan Abidin Cevher Özden, Tunus'ta yakalandıktan sonra Türkiye'ye getirilerek tutuklandı.
1995- Filistin Kurtuluş Örgütü lideri Yaser Arafat ile İsrail Başbakanı İzak Rabin, Batı Şeria'nın Filistin yönetimine devri konusunda anlaştı.
2010- Devlet Tiyatroları sanatçısı A. Ecder Akışık 72 yaşında hayatını kaybetti.
2011- Küba'da vatandaşların otomobil alması ve satması yasal hale getirildi.
2013- Yazar Turgut Özakman, Ankara'da tedavi gördüğü hastanede 83 yaşında hayatını kaybetti.
2013- Sezonun altı büyük yarışından biri olan Berlin Maratonu'nda erkeklerde 31 yaşındaki Kenyalı atlet Wilson Kipsang, 2:03:23'lük derecesiyle dünya rekoru kırdı.
2015 – Amerikan Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi (NASA), daha önce buzul bulunan Mars gezegeninde sıcak aylarda tuzlu su aktığına dair güçlü kanıt bulunduğunu açıkladı.
2016- Malatya 1. Ağır Ceza Mahkemesi, Zirve Yayınevi'nde 3 kişinin öldürülmesine ilişkin davada, 5 sanığı “tasarlayarak adam öldürme ” suçundan 3'er kez ağırlaştırılmış müebbet hapse mahkum etti.
2017- Mevlüt Uysal, Kadir Topbaş'ın istifasıyla boşalan İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığına seçildi.
2017- BM, 25 Ağustos'tan bu yana Myanmar'daki şiddet olaylarından kaçarak Bangladeş'e sığınan Arakanlı Müslümanların sayısının 501 bine ulaştığını bildirdi.
29 Eylül
1499- İnebahtı Kalesi fethedildi.
1902- Fransız romancı Emile Zola öldü.
1911- Trablusgarp topraklarının İtalya'nın eline geçmesiyle sonuçlanan ve İtalya ile Osmanlı Devleti'ni karşı karşıya getiren Trablusgarp Savaşı başladı.
1923- Filistin'de İngiliz mandası resmen yürürlüğe girdi.
1929- Muhsin Ertuğrul'un yönettiği ''Ankara Postası'' filminin ilk gösterimi İstanbul'da yapıldı.
1933- Komünist Enternasyonal Genel Sekreteri Georgi Dimitrov'un suçlandığı Almanya Meclisi Reichstag'ın yakılması soruşturmasında öteki sanık Marinus Van Der Lubbe, yangını çıkardığını itiraf etti.
1960- Demokrat Parti kapatıldı.
1984- Yönetmen Atıf Yılmaz, 1984'te ''Bir Yudum Sevgi'', bir yıl sonra da ''Dul Bir Kadın'' adlı filmleriyle iki yıl üst üste Altın Portakal Ödülü'nü aldı.
1992- Hakkari'nin Şemdinli ilçesi Derecik Jandarma Karakolu'na saldıran teröristlerden 200'ü öldürüldü.
1994- Eski Adalet Bakanı ANAP'lı Mehmet Topaç, Ankara'daki avukatlık bürosunda, yasa dışı Dev Sol örgütü üyesi oldukları iddia edilen 4 kişinin silahlı saldırısı sonucu hayatını kaybetti.
2003- Gazeteci Tuğrul Şavkay vefat etti.
2007- Eski bakanlardan Dr. Yıldırım Aktuna, İstanbul'da yaşamını yitirdi.
2010- Yönetmen Arthur Penn, 88 yaşında öldü.
2016- Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 15 Temmuz'un artık şehitleri ve gazileri anma günü olarak tatil edileceğini bildirdi.
2017- Ankara Cumhuriyet Başsavcılığınca hazırlanan “Kaset ” iddianamesinde bilgi sahibi olarak beyanına yer verilen polis memuru Fatih A, Deniz Baykal ile eski MHP'li yöneticilerin telefonlarını dinlediklerini itiraf etti.
30 Eylül
1207- Mevlana Celaleddin Rumi, Belh kentinde dünyaya geldi.
1517- Oruç Reis, Cezayir zaferini elde etti.
1520- Kanuni Sultan Süleyman tahta çıktı.
1579- Sokullu Mehmet Paşa vefat etti.
1930- İlk sivil tayyareci Vecihi (Hürkuş) Bey, kendi yaptığı tayyaresiyle Göztepe'den Yeşilköy'e uçtu. Vecihi Bey, Anadolu halkına ilk uçak gezilerini yapma olanağı da sağlamıştı.
1955- Amerikalı aktör James Dean, trafik kazasında 24 yaşında öldü.
1956- Soprano Leyla Gencer, San Francisco'da konser verdi.
1960- Devlet Planlama Teşkilatı kuruldu.
1978- Başbakan Bülent Ecevit ilk ''Köykent'' uygulamasını Bolu'nun Mudurnu ilçesine bağlı Taşkesti köyünde başlattı.
1991- İstanbul Metrosu'nun ön tünel inşaatı başladı. Açılışı Sosyal Demokrat Halkçı Parti Genel Başkanı Erdal İnönü yaptı.
1999- Eski milli eğitim, kültür bakanlarından Bolu Milletvekili Avni Akyol, kalp krizi sonucu vefat etti.
2010- Beyaz perdenin dev ismi Tony Curtis, 85 yaşında yaşamını yitirdi.
2012 – AK Parti 4. Olağan Büyük Kongresi’nde tek aday olan Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, yeniden genel başkanlığa seçildi.
2013- Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, demokratikleşme paketini bir basın toplantısıyla açıkladı. Paketle TBMM dahil kamuda fiili olarak uygulanan başörtüsü yasağına son verildi.
2015 – Filistin devletinin bayrağı, BM Genel Kurulunda alınan karar sonrasında düzenlenen törenle ilk kez Birleşmiş Milletlerde göndere çekildi.
2016- İsrail, Mavi Marmara olayında yakınlarını kaybeden ailelere ödenecek 20 milyon dolarlık tazminatı Türkiye'ye aktardı.
2017- ABD Başkanı Donald Trump, özel seyahatlerinde kamuya ait jetleri kullandığı gerekçesiyle eleştirilen Sağlık Bakanı Tom Price'in istifasını kabul etti.
