Poyraz, AA Ekonomi Masası'na konuk oldu

ANKARA (AA) – Tarım Kredi Genel Müdürü Fahrettin Poyraz, hal konusunun ele alınması gerektiğini belirterek, “Bunu tamamen tasfiye etmek lazım da demiyorum ama içlerinde bu işi suistimal edenler var. Suistimal edenlerin ayıklanabileceği ama hal esnafı ve komisyoncuların tecrübelerini de sürece dahil edecek, emniyet supabı olarak üretici ve kooperatiflerin yer alacağı bir sistemi tartışmak gerekiyor. ” dedi.

Poyraz, AA Ekonomi Masası'na konuk oldu, gündeme ilişkin soruları yanıtladı.

Tarım Kredi olarak bin 625 kooperatif ve 206 şubeyle değerler zincirinin özellikle üretim öncesi aşamalarında önemli kapasiteye sahip olduklarını dile getiren Poyraz, 150 yıllık geçmişleri, kooperatif yapılanmaları ve üretimde rol oynayan 13 şirketle piyasayı regüle etme anlamında ciddi misyon üstlendiklerini söyledi. Poyraz, “Bugüne kadar özellikle gübrede ve yemde bunu ciddi anlamda yaptık. ” diye konuştu.

Üretim sonrasına bakıldığında ciddi sıkıntılar yaşandığını anlatan Poyraz, ürün tüketiciye ulaşana kadar zincirlerin zaman zaman sağlıksız işlediğini, hatta bazen koptuğunu söyledi.

Bunun da zaman zaman üretici ve tüketicinin mağduriyetine neden olduğuna işaret eden Poyraz, “Üretici şikayet ediyor, 'Gayret ettim ama ürünüm para etmedi' diyor. Öbür taraftan tüketici şikayet ediyor, 'Üreticinin 1 liraya satıp, para kazanamadığı ürünü ben niye markette 7 liraya alayım' diyor. O zaman arada bir şeyler var demek ki… ” ifadesini kullandı.

Poyraz, hal kanununun getiri ve götürülerinin incelenmesinin de önemli olduğunu, ilgili bakanlıkların bu konuda çalıştığını hatırlatarak, Türkiye'de 2 tip hal bulunduğunu, bir kısmının yüzünün üreticiye, diğerlerinin yüzünün de tüketiciye dönük olduğunu dile getirdi.

  • “Maliyeti etkileyen unsurlar var “

Antalya ve İzmir gibi üretimin yoğun olduğu bölgelerde, hallerde komisyoncuların ürünü alarak ilde dağıttığını ve büyük kısmını da üretimin olmadığı İstanbul ve Ankara gibi yerlerin hal komisyoncularına gönderdiğini belirten Poyraz, şunları kaydetti:

“İstanbul ve Ankara'daki komisyoncular da ürünü alıp, pazar ve market gibi perakende sektörüne dağıtıyor. Burada maliyeti etkileyen unsurlar var. Haldeki komisyoncu, çiftçiden alıp İstanbul'a gönderdiği ürüne yüzde 8-12 komisyon koyuyor. Ürün gelip, tartıya çıktığı zaman bir de üreticiden yüzde 5-10 fire düşülüyor. Elleştirme tesislerinde ürün ayıklanıyor, bir kısım ürünler de kenara alınıyor ve üreticiye 'Bunu almıyoruz, götür. Ayıklanan ürüne 3 lira, şuna da 1,5 lira veririm' deniyor. ”

Poyraz, üretici ve komisyoncu arasında vadeli bir alışverişin gerçekleştiğine, komisyoncuların malı alıp üreticiye bedelini 1-3 ay sonra ödeyebildiğine dikkati çekerek, “Halbuki en fazla 1 hafta, 15 günde komisyoncuya ürünü sattığı diğer komisyoncudan para ödenir ama ürün bedeli üreticiye belki 2-3 ay sonra ödenir. Burada bir nevi gizli faiz var. ” şeklinde konuştu.

  • “Hallerde denetim yaptırmayanlar var “

Komisyoncuların, çiftçilere üretim öncesi girdi tedariki noktasında bir nevi destek olduklarına da işaret eden Poyraz, ancak desteğin bir bağımlılık ilişkisi oluşturduğunu vurguladı. Tarladaki ve seradaki ürünün, daha üretilmeden bağlandığına dikkati çeken Poyraz, bunun makul bir durum gibi gözükse de üreticinin komisyoncuya mahkum edildiğini söyledi. Buradaki ilişkinin sorgulanması gerektiğinin altını çizen Poyraz, şu değerlendirmelerde bulundu:

“Hal konusu ele alınmalı. Bunu tamamen tasfiye etmek lazım da demiyorum ama içlerinde bu işi suistimal edenler var. Cumhurbaşkanımız da zaman zaman konuşmalarında söylüyor… Oralara, bakanlıktan giden elemanlara denetim yaptırmayanlar var. Çünkü bu sistem onlar açısından ciddi bir gelir kapısı olmuş, yaptıkları iş ve işlemlerden dolayı sorgulanmak istemiyorlar. Suistimal edenlerin ayıklanabileceği ama hal esnafı ve komisyoncuların tecrübelerini de sürece dahil edecek, emniyet supabı olarak üretici ve kooperatiflerin yer alacağı bir sistemi tartışmak gerekiyor. Devlet olarak denetim mekanizmasını kurup, süreci kooperatif ve çiftçi örgütlerini de dahil ettikten sonra mekanizmayı denetleme noktasında bir sistem kurulacak. Bu sistem kurulduğunda, mağduriyetler aza iner diye düşünüyoruz. ”

(Sürecek)

ALATURKA AİLESİ ÜYELERİ NE DİYOR?