Ödemeler dengesindeki revizyonlar analiz kalitesini artıracak

İSTANBUL (AA) – MURAT BİRİNCİ – Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Başkan Yardımcısı Oğuzhan Özbaş, uluslararası hizmet ticaret istatistiklerinin yayınlanmaya başlamasının Türkiye için kuşkusuz önemli bir kazanım olduğunu belirterek, "Artık bu istatistikleri kullanarak daha doğru ve aydınlatıcı analizler yapmak mümkün olacak." ifadelerini kullandı.

Türkiye'nin cari işlemler hesabı ocakta 1,8 milyar dolar açık verirken, 12 aylık cari fazla 6,5 milyar dolar olarak kayıtlara geçti. Uluslararası hizmet ticaret istatistikleri kaynaklı revizyonlar yapıldı.

Merkez Bankasının sosyal medya hesabından uluslararası hizmet ticaretine ilişkin TCMB Başkan Yardımcısı Oğuzhan Özbaş'a ait videocast yayınladı. İlk kez böyle bir iletişim gerçekleştirildi.

Özbaş, uluslararası hizmet ticaretinin, bir ekonomide yerleşik kişilerle yerleşik olmayanlar arasında yapılan hizmet ihracatı ve ithalatını kapsadığını belirtti.

Türkiye'de uluslararası hizmet ticaretinin gelişmesiyle birlikte bu konuya yönelik kapsamlı veri ihtiyacının da arttığını ifade eden Özbaş, bu doğrultuda, Türkiye İstatistik Kurumunun (TÜİK) uzun bir süredir yürüttüğü çalışmalarını tamamlayarak "Uluslararası Hizmet Ticareti İstatistiklerini" 5 Mart'ta yayınlamaya başladığını hatırlattı.

Özbaş, uluslararası hizmet ticareti istatistiklerinin hesaplanmasında, bu zamana kadar ağırlıklı olarak bankacılık sisteminden gelen toplulaştırılmış verilerin kullanıldığını bildirdi.

TÜİK tarafından yayınlanan yeni istatistiklerin hesaplanmasında ise firmaların doğrudan bildirimleri ve Gelir İdaresi Başkanlığı idari kayıtlarının kullanıldığını ifade eden Özbaş, şunları kaydetti:

"Diğer bir değişle, mikro düzeye inen titiz bir hesaplama yöntemi kullanılıyor. Bu sayede artık, hizmet ihracat ve ithalatı hakkında tüm hizmet türleri ve ülke kırılımları seviyesinde ayrıntılı bilgiye sahibiz. Aynı zamanda, uluslararası hizmet ticareti Merkez Bankamızca yayınlanan ödemeler dengesi tablosunun da önemli bir başlığı. Uluslararası standartlara uygun olarak hesaplanan hizmet ticareti istatistikleri, bu yönüyle ödemeler dengesi tablomuzun hizmetler kaleminin de yeni veri kaynağını oluşturacak. Böylece hizmetler kalemi, mevcut haline göre çok daha ayrıntılı bir şekilde gösterilecek. Uluslararası hizmet ticaret istatistiklerinin yayınlanmaya başlaması, ülkemiz için kuşkusuz önemli bir kazanım. Artık bu istatistikleri kullanarak daha doğru ve aydınlatıcı analizler yapmak mümkün olacak."

– "Petroldeki her 10 dolarlık düşüş cari dengeyi yaklaşık 6 milyar dolar iyileştirecek"

AA Finans Analisti ve ekonomist Haluk Bürümcekçi, cari işlemler hesabının ocakta 1,8 milyar dolarla piyasa beklentisinin altında açık verdiğini belirtti.

Geçmiş yıllar cari denge gerçekleşmelerinin hizmet ticareti revizyonları nedeniyle iyileşme yönünde güncellendiğini ifade eden Bürümcekçi, böylece daha önce 1,7 milyar dolar fazla olarak açıklanan 2019 yılı dengesinin 8 milyar dolara yükseldiğini söyledi.

Bürümcekçi, ocak verisiyle 12 aylık cari fazlanın 6,5 milyar dolara gerilediğine dikkati çekerek, "Şubat ayı gümrük dış ticaret öncü verileri geçen yıla göre daha yüksek dış açığa işaret ederek cari fazladaki gerilemenin devam edeceğini düşündürmekte. Manşet verideki bozulmanın yanı sıra, cari dengenin temel eğilimi açısından takip edilen enerji dışı cari dengenin 39,9 milyar dolar fazla ve çekirdek cari dengenin ise 50,4 milyar dolar fazlaya gerilediği gözlenmektedir. Türkiye ekonomisinin büyüme dönemlerinde manşet ve çekirdek açıkta belirgin artış eğilimi görülmesinin doğal olduğunu hep vurgulamaktayız." şeklinde konuştu.

Geçen yıl cari dengeyi iyileştiren faktörlerin başında gelen enerji ticaretindeki gelişmelerin belirginleşerek devam edeceğini belirten Bürümcekçi, petrol fiyatlarının son dönemdeki düşüşle 2019 yılı ortalamasının (65 dolar) belirgin altında seyretmesinin cari açığı azaltıcı etki getirmeye devam edeceğini dile getirdi.

Bürümcekçi, petroldeki her 10 dolarlık düşüşün cari dengeyi yaklaşık 6 milyar dolar iyileştireceğini kaydetti.

Turizm gelirlerinin, turist sayısının Kovid-19 salgını etkisi ile düşüşe geçmesinin beklenebileceğine işaret eden Bürümcekçi, şu değerlendirmelerde bulundu:

"Milli gelir büyümesinin iç talep kaynaklı olarak hızlanması ilk aylarda dış ticaret açığında yıllık bazda karşılaştırmalarda belirgin artışlar getirirken, TCMB ve BDDK'nın aldığı ve alacağı önlemlerin yavaşlatıcı etkisi olabilir. Ayrıca, AB pazarı ve genel olarak küresel çapta büyümede gözlenen yavaşlamanın ihracat artış hızımızı olumsuz etkilemeye devam ettiği izlenmektedir. Bu doğrultuda, şubat sonunda 5,5 milyar dolar fazlaya gerilemesini beklediğimiz son 12 aylık dengenin, hizmet ticaretindeki büyük revizyonlar sonrası 2020 yılını 14 milyar dolar civarı açık ile kapatabileceğini düşünmekteyiz."

– "Net hata-noksan kaleminin önemi azaldı"

TSKB Ekonomisti Şakir Turan da Merkez Bankasının, TÜİK'in geçen hafta dış ticaret ve hizmet ticaret istatistiklerinde yaptığı güncellemeleri içeren cari işlemler hesabının önceki verilere kıyasla daha iyi bir
tablo ortaya koyduğunu, finansman içinde net hata-noksan kaleminin öneminin azaldığını ifade etti.

TCMB'nin veri kalitesindeki iyileştirme ile net hata-noksanda gözlenen hareketlerin daha sınırlandığını belirten Turan, "Bunun da ödemeler dengesi istatistiklerinde net hata-noksan kaynaklı tartışmaların azalmasını sağlayabileceğini düşünüyoruz." dedi.

Turan,şunları kaydetti:

"Dış denge ve cari açık görünümünün ise karışık olduğunu değerlendiriyoruz. Petrol fiyatlarındaki düşüşün yanında iç talepteki toparlanmanın önümüzdeki dönemde hız kesebilecek olmasının yukarı yönlü riskleri sınırlayacağını değerlendiriyoruz. Öte yandan, küresel ticaretteki zayıflamanın ve turizm sektörünün performansının cari açık açısından kritik öneme sahip olacağı kanısındayız. Gelişmiş ülkelerde
merkez bankalarının faiz indirimi küresel finansal koşulları gevşetse de, yurt içi banka ve reel sektör firmalarının borçlanma iştahının dış
finansman kompozisyonunu belirleyeceğini düşünüyoruz."

– "Yapılan düzenlemenin faydaları zamanla artacak"

AA Finans Analisti ve stratejist Cüneyt Paksoy ise Yeni Ekonomi Programı ( YEP ) paralelinde 2018-2019 disiplin ve dengelenme süreçlerinde sağlanan başarıyı ve finansal istikrar ortamını kalıcı hale getirip bunu kazanca dönüştürmek için 2020 ve sonrasında değişimle birlikte ağırlıklı ihracata dayalı bir büyüme modeline geçildiğini söyledi.

Bu süreçte üretime yönelik her kaynağın her teşvikin her projenin önemli olduğunu belirten Paksoy, karar vericiler ve üretenler adına süreci anlamak ve gerekli değişimleri yapmak adına süreçle ilgili veri setini takip etmenin de oldukça önemli olacağını ifade etti.

Paksoy, şöyle konuştu:

"Tam bu noktada açıklanmaya başlanan "Uluslararası Hizmet Ticareti İstatistikleri" verisi de oldukça önemli ve faydalı olacak. Gelen ilk veri ile uluslararası hizmet ticaretinde taşımacılık sektörünün öne çıktığını gözlemledik. Bundan sonra uluslararası hizmet ticareti içinde yer alan mevcut sektörlerde gerekli değişimleri yapmak, rekabetçiliği arttırmak, nokta atışı teşvik sürecine yönelmek, taşımacılık dışında farklı sektörlerde yeni pozisyonlar almak adına ardışık veri sürecinin faydalarını zaman içinde adım adım artarak göreceğiz."

Ocak 2018-Ocak 2020 dönemlerinde cari işlemler hesabı şöyle (Milyon dolar):