İSTANBUL (AA) – Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Aylık Fiyat Gelişmeleri Raporu'na göre ocakta yıllık enflasyonu enerji dışındaki alt gruplarda gerilerken, enerji enflasyonundaki belirgin
artışta ise bir önceki yılın aynı dönemindeki düşük baz etkili oldu.
Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) ocak ayında Tüketici Fiyat Endeksi'nin (TÜFE) yüzde 1,35 arttığını ve yıllık enflasyonun 0,31 puan yükselerek 12,15 olduğunu açıklamasının ardından, TCMB'nin "Ocak Ayı Fiyat Gelişmeleri Raporu" da yayımlandı.
Rapora göre, bu dönemde yıllık enflasyon enerji dışındaki alt gruplarda geriledi. Enerji enflasyonundaki belirgin artışta ise bir önceki yılın aynı dönemindeki düşük baz etkili oldu. Bu dönemde gıda fiyatları mevsimsel olarak yüksek bir artış gösterse de grup
yıllık enflasyonu baz etkisiyle geriledi. Temel mal ve hizmet gruplarında
yıllık enflasyon sınırlı bir oranda gerilerken, temel mal enflasyonundaki
düşüşü KDV indirimine bağlı olarak dayanıklı tüketim grubu sürükledi. Bu
görünüm altında, B ve C göstergelerinin yıllık enflasyonu görece yatay
seyrederken, eğilimi bir miktar yükseldi.
– "Sağlık, bakım-onarım ve eğitim alt kalemlerindeki fiyat gelişmeleri dikkati çekti"
Alt grupların yıllık tüketici enflasyonuna katkıları incelendiğinde, bir önceki aya göre enerji, altın ve hizmet
gruplarının katkıları sırasıyla 0,66, 0,06 ve 0,05 puan artarken, gıda, temel mal ve alkol-tütün gruplarının
katkıları sırasıyla 0,34, 0,07 ve 0,05 puan azaldı.
Mevsimsellikten arındırılmış verilerle üç aylık ortalamalara göre B ve C göstergelerinin eğilimi bir miktar
yükseldi. Bu dönemde hizmet grubunun eğilimi artarken, temel mal grubu eğilimi mobilya
ürünlerindeki KDV indirimi nedeniyle düştü. B göstergesinin eğilimindeki yukarı yönlü
seyirde işlenmiş gıda fiyat gelişmeleri de etkili oldu.
Ocak ayında hizmet fiyatları yüzde 2 arttı, grup yıllık enflasyonu sınırlı bir oranda
gerileyerek yüzde 12,20 oldu. Bu dönemde, yıllık enflasyon kira, ulaştırma ve haberleşme
gruplarında geriledi, lokanta-otel grubunda sınırlı bir miktar arttı, diğer hizmetlerde ise görece yatay
seyretti.
Aylık fiyat gelişmelerine bakıldığında, diğer hizmetler grubunda, geçmişe endeksleme eğilimi gösteren, döviz kuru etkilerini yansıtan ve yeniden değerleme oranına göre belirlenen
kalemlerin fiyatlarında belirgin artışlar gözlendi.
Bu dönemde, özellikle sağlık, bakım-onarım ve eğitim
alt kalemlerindeki fiyat gelişmeleri dikkati çekti. Lokanta-otel grubunda fiyatlar gerek konaklama
gerekse yemek hizmetlerinde yükseldi. Geçmişe endeksleme davranışının izlendiği kira grubunda aylık
fiyat artışı yüzde 1,14 oranında gerçekleşti ve eğilim önceki aylara kıyasla güçlendi.
– "Giyim ve ayakkabı grubunda sezon indirimi bir önceki yıla kıyasla daha sınırlı bir oranda gerçekleşti"
Temel mal grubu yıllık enflasyonu ocak ayında 0,13 puan gerileyerek yüzde 7,35 oldu. Bu
dönemde yıllık enflasyon dayanıklı mal grubunda gerilerken, giyim ve ayakkabı grubunda yükseldi, diğer
temel mallar grubunda ise yatay bir seyir izledi. Mobilya ürünlerinde KDV indiriminin (yüzde
18'den yüzde 8'e) etkisi fiyatlara büyük ölçüde yansıdı, bu doğrultuda dayanıklı mal fiyatları yüzde 0,94
geriledi. Diğer taraftan, giyim ve ayakkabı grubunda sezon indirimi bir önceki yıla kıyasla
daha sınırlı bir oranda gerçekleşti.
Enerji fiyatları ocak ayında aylık yüzde 1,11 arttı. Bu gelişmede şebeke suyu
fiyatlarında gözlenen yüzde 5,97'lik yükseliş belirleyici oldu. Uluslararası petrol fiyatlarındaki düşüşe
karşın, döviz kuru gelişmeleri nedeniyle akaryakıt fiyatları yüzde 0,55 arttı. Enerji yıllık
enflasyonu bir önceki yılın aynı döneminde elektrik, doğalgaz ve şebeke suyu fiyatlarındaki indirimlere
bağlı düşük baz etkisiyle 6,16 puan artarak yüzde 17,14'e yükseldi.
– "Kırmızı et, patates ve yumurta fiyatlarındaki artışlar öne çıktı"
Gıda ve alkolsüz içecekler yıllık enflasyonu ocak ayında 1,85 puan azalarak yüzde 9,04 oldu. Bu gelişmede bir önceki yıldan gelen yüksek baz etkisiyle yıllık enflasyonu gerileyen
işlenmemiş gıda fiyatları belirleyici olurken, yıllık enflasyon işlenmiş gıdada bir miktar arttı. İşlenmemiş
gıda fiyatları temelde taze meyve-sebze fiyatlarının etkisiyle mevsimsel olarak güçlü bir artış gösterdi, ancak yüksek baz ile grup yıllık enflasyonu 3,88 puan azalarak yüzde 2,22 olarak gerçekleşti.
Diğer işlenmemiş gıda grubunda ise kırmızı et, patates ve yumurta fiyatlarındaki artışlar öne çıktı. Ocak ayında işlenmiş gıda grubunda aylık fiyat artışı yüzde 1,48 ile ekmek ve tahıllar ile süt ürünleri
öncülüğünde yüksek artış eğilimini devam ettirdi, grup yıllık enflasyonu yüzde 16,08'e yükseldi. Bu gelişmelerle, taze meyve ve sebze dışı gıda grubunda yıllık enflasyon yüzde 12,92'ye yükseldi. Ocak ayında, alkol-tütün ürünleri fiyatları otomatik mekanizma çerçevesinde maktu ÖTV'de öngörülen
artışın ilk altı ay için yapılmamasının etkisiyle yatay seyretti.
– Yİ-ÜFE
Ana sanayi gruplarına göre incelendiğinde, yıllık enflasyon enerji grubunda belirgin olmak üzere tüm alt
gruplarda arttı. Ara malı grubu fiyatlarındaki artış alt kalemler
geneline yayılırken, sermaye mallarında metal yapı ürünleri, motorlu kara taşıtları ve parça ve aksesuarları
ile makineler etkili oldu.
Dayanıksız tüketim mallarında gıda imalatı fiyat artışları ön plana çıkarken,
dayanıklı tüketim malları grubunda ulaşım araçları ve mücevherat kalemlerindeki fiyat artışları belirleyici
oldu. Enerji grubunda petrol ürünleri ile elektrik ve su fiyatlarındaki artışlar dikkati çekti.
Sonuç
olarak, tüketici enflasyonu üzerinde üretici fiyatları kaynaklı baskıların geçmiş aylara kıyasla bir miktar
arttığı izlendi.
