KSYÖ'de kimyasal silah kullanımında faillerin tespiti dönemi

LAHEY (AA) – ABDULLAH AŞIRAN – Kimyasal Silahların Yasaklanması Örgütü (KSYÖ) Genel Direktörü Ahmet Üzümcü, kimyasal silahları kimin kullandığını tespit yetkisinin örgüte verilmesinin çok önemli bir karar olduğunu ve gerekli düzenlemeleri görevden ayrılmadan başlatıp devamı için halefine devredeceğini söyledi.

İki dönemdir sürdürdüğü görevini 25 Temmuz'da devretmeye hazırlanan Üzümcü, KSYÖ'nün yetkisinin genişletilmesini öngören karar tasarısının kabul edilmesi ve görevinin sona ermesine ilişkin AA muhabirinin sorularını yanıtladı.

Üzümcü, 4. Acil Taraf Devletler Konferansı'nda İngiltere'nin inisiyatifiyle Türkiye'nin de içinde bulunduğu 22 ülkenin ortak sunduğu ve kabul edilen yeni karar tasarısı çerçevesinde örgütün kimyasal silah kullanım iddialarını araştırdıktan sonra artık faillerin tespiti yönünde de çalışmalar yapacağını belirtti.

Üzümcü, “Daha önce böyle bir görev yönergesi yoktu. Bu yeni ve oldukça zor bir görev. Örgütün bu görevi yerine getirmek için birtakım yeni yetenekler edinmesi gerekiyor ama eminim ki bunu tamamıyla yerine getirecek ve beklentileri karşılayacaktır. ” dedi.

Bunun doğal olarak çok önemli bir görev olduğunu vurgulayan Üzümcü, “Kimyasal silah kullananların mutlaka adalet önüne çıkarılmaları gerekir. Bu amaçla sorumluların öncelikle tespiti gerekiyor. ” ifadesini kullandı.

Söz konusu karar çerçevesinde örgüt genel direktörünün gerekli düzenlemeleri yapmakla görevlendirildiğini anlatan Üzümcü, “Dolayısıyla bunu ben başlatacağım fakat benden sonra halefim devralacak ve çalışmaları sürdürecek. Sanıyorum birkaç ay içinde yeni bir mekanizma faaliyete geçecektir. ” diye konuştu.

Karar tasarısının, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK) tarafından oluşturulan Ortak Araştırma Mekanizması'nın (JIM) üzerinde çalışma yapmadığı daha önceki vakaları da kapsadığına dikkati çeken Üzümcü, şunları kaydetti:

“Geçen yıl nisan ayında meydana gelen Han Şeyhun saldırısıyla ilgili BMGK tarafından oluşturulan mekanizma çalışma yapmış ve Suriye hükümetinin bundan sorumlu olduğunu tespit etmişti. Dolayısıyla onun tekrar açılması söz konusu değil fakat o günden bugüne KSYÖ'ye bağlı Durum Tespit Misyonu (FFM) 4 ayrı vakayı inceledi ve kullanımı tespit etti. Öncelikle bunlara bakılacak. ”

“Faile dair tespit yaptıktan sonra bu çalışmanın BM mekanizmalarıyla ne tür bir etkileşimi olacak? ” sorusuna Üzümcü, FFM'nin raporlarını KSYÖ’nün icra konseyine ve aynı zamanda BMGK’ye sunacağına işaret ederek, “Tabiatıyla faillerin kim olduğuna bağlı olarak birtakım tedbirler alınacaktır. BMGK’nin tedbir alması beklenir. Uluslararası Ceza Mahkemesini (UCM) de ancak BMGK görevlendirebilir. Dolayısıyla bu tedbirlerin gerek KSYÖ’nün karar organları gerekse BMGK tarafından alınması beklenmelidir. ” yanıtını verdi.

Rusya'nın BMGK'de, Suriye'de iç savaşın başından bu yana Suriye karar tasarılarını sürekli veto etmesinin hatırlatılması üzerine Üzümcü, doğal olarak böyle bir ihtimalin bulunduğunu fakat BM Genel Kurulu tarafından oluşturulan başka bir mekanizmanın olduğunu dile getirdi.

Alınan yeni karar çerçevesinde bu mekanizma ile de bilgi paylaşımının söz konusu olduğunu ve bununla ilgili olarak da düzenlemeler yapıldığına dikkati çeken Üzümcü, “KSYÖ’nün durum tespit misyonu tarafından elde edilen tüm bilgiler bu mekanizma ile paylaşılabilecek. Dolayısıyla o mekanizma ileride bu konulara eğildiğinde oluşturacağı raporları BM Genel Kurulu'na sunacaktır. Ümit ediyorum ki bunlardan da bir sonuç alınır. Burada önemli olan kimyasal silah kullanımının tekrar meydana gelmesini önlemektir ve bu bağlamda caydırıcılığı sağlamak gerekir. Bunun da ancak sorumlunun tespiti ve cezalandırılması ile mümkün olabileceğini düşünüyorum. ” dedi.

Bu karar tasarısıyla taraf devletlerin bir başka önemli hususa da değindiklerini aktaran Üzümcü, şunları kaydetti:

“Bu örgütün ileride daha güçlü olması ve daha yetenekli olması gerektiği hususunda bir görüş belirttiler. Dolayısıyla tahmin ediyorum önümüzdeki ay ve yıllarda KSYÖ’nün yeni yetenekler kazanması, kimyasal silahların tekrar üretilmesi ve kullanılması alanında gerekli önlemleri alması ve caydırıcılığı sağlaması bakımından yeni bir kararlılık ifade edildiğini düşünüyorum. Bu uluslararası camia bakımından son derece önemli. ”

– Duma'daki saldırı

Doğu Guta'nın Duma ilçesindeki kimyasal silah saldırısı ile ilgili uzman ekiplerin çalışmaları yerinde yapabildiğini fakat biraz zaman aldığını kaydeden Üzümcü, “Topladıkları örneklerin laboratuvarlarda tahlili de oldukça zaman aldı. Çalışmalar son aşamasına geldi ancak nihai raporun ancak birkaç ay içinde sonuçlanacağını tahmin ediyorum. ” diye konuştu.

Üzümcü, KSYÖ'ye 8 yıl önce başladığında örgütün daha çok rutin çalışmalarla ilgili mevcut kimyasal silah stoklarının imhasına öncelik verdiğini belirterek, “Bu bağlamda önemli ilerlemeler kaydedildi ve bugün mevcut stokların yüzde 96'sı imha edilmiş durumda. Ancak bu imha sonuçlandıktan sonra örgütün ne yapacağı hususunda soru işaretleri vardı. ” dedi.

Bu süreçte örgütün yeni bir döneme geçişini sağlamak bakımından birtakım uygulamalar yapmaya çalıştığını vurgulayan Üzümcü, şöyle devam etti:

“Özellikle kimyasal terörizm bağlamında birtakım önlemler alabildik, yeni ekipler oluşturduk ve laboratuvar yeteneklerimizi geliştirdik. Şimdi yeni bir laboratuvar inşası söz konusu. Temelini önümüzdeki günlerde sanıyorum ben görevden ayrılmadan önce atacağız. Bu adaptasyon sürecinde tabii ki taraf devletlerin de desteğiyle önemli ilerleme sağladık. ”

– “Yeni kuşaklara aktarılması lazım ”

Üzümcü, örgütten ayrıldıktan sonra aktif kalmaya çalışacağını ve düşünce kuruluşlarında görev yapabileceğini düşündüğünü ifade ederek, kazandığı tecrübeleri genç kuşaklarla paylaşmak istediğini anlattı.

Örgütün uluslararası barışa ve güvenliğe önemli katkılar sağladığını dile getiren Üzümcü, bu kazanımların yeni kuşaklara aktarılması, onlar tarafından üzerlerine yenilerinin inşa edilmesi gerektiğini söyledi.

Türk basınına görevi sırasında çok yakın ilgi gösterdiği için teşekkür eden Üzümcü, “Suriye'de olanlar Türkiye'yi çok yakından ilgilendiriyor şüphesiz. Ümit ediyoruz ki böyle olaylar tekrar meydana gelmesin ve bütün insanlık, tabiatıyla huzur ve barış içinde yaşayabilsinler. ” dedi.

KSYÖ taraf devletlerin geçen sene düzenlenen yıllık konferansında, genel direktörlüğe İspanya'nın Lahey Büyükelçisi Fernando Arias atanmıştı. Üzümcü'den 25 Temmuz'da görevi devralacak olan Arias, bu görevi 4 yıl boyunca yürütecek.

ALATURKA AİLESİ ÜYELERİ NE DİYOR?