KUDÜS (AA) – TURGUT ALP BOYRAZ/ESAT FIRAT – Filistin'deki siyasi bölünmüşlüğü sona erdirmek için Hamas ve Fetih hareketleri arasında 12 Ekim'de imzalanan anlaşmayı gözden geçirmek için Filistinli gruplar yarın Mısır’ın başkenti Kahire’de toplanacak.
Filistinli taraflar arasında 12 Ekim'de imzalanan anlaşmadaki bir madde de 2011 yılında Kahire'de imzalanan Filistin uzlaşı anlaşmasına taraf olan tüm Filistinli grupların 21 Kasım'da Kahire'de toplanmasını öngörüyordu.
Bu çerçevede yapılacak olan yarınki toplantıda görüşülmesi beklenen en kritik konuların başında “en son 2006'da yapılan meclis seçimlerinin yenilenmesi, yeni uzlaşı hükümeti kurulması, Hamas'ın kontrolünde olan Gazze'deki emniyet güçlerinin yeniden yapılandırılarak uzlaşı hükümetine devredilmesi, Filistin Kurtuluş Örgütü'nün Hamas'ı da içerecek şekilde yeniden yapılandırılması ” geliyor.
23 Kasım Perşembe gününe kadar sürmesi beklenen toplantı, Filistin iç bölünmüşlüğünü sonlandırarak toplumsal uzlaşının sağlanması, Gazze’de yaşanan insani krizin hafifletilmesi ve uluslararası arenada Filistin yönetiminin elinin güçlenmesi için tarihi bir dönüm noktası olarak görülüyor.
Bu süreçte, Hamas'ın silahlı kanadı İzzeddin el-Kassam Tugayları'nın statüsünün ne olacağı da cevaplanmayı bekleyen sorular arasında. Uzmanlar, Hamas'ın Gazze'deki bu silahlı kanadını dağıtmaya yanaşmayacağını ancak yer altına çekebileceğini belirtiyor.
Hamas ve Fetih hareketleri arasında başlayan uzlaşı sürecine ilk kez diğer Filistinli grupların da fiilen dahil olacağı yarınki toplantıda, sürecin nasıl ilerlediği tüm yönleriyle ele alınacak.
– Uzlaşıyı uygulama mekanizması
Hamas’ın Siyasi Büro üyesi Halil el-Hayye dün yaptığı açıklamada, 21 Kasım'da Kahire'de yapılacak toplantıda “uzlaşı anlaşmasını uygulamaya koymak için bir mekanizma üzerinde anlaşmayı ” hedeflediklerini söyledi.
Yarınki toplantıyı “kritik ” olarak niteleyen Hayye, burada kapsamlı bir toplumsal uzlaşının sağlanmasının planlandığını belirtti.
Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ) Yürütme Konseyi üyesi Ahmed Mecdelani de daha önce yaptığı açıklamada, başta Fetih ve Hamas olmak üzere Filistinli siyasal direniş gruplarının katılacağı Kahire’deki toplantının ana gündeminin “seçimler, ulusal birlik hükümeti, FKÖ’nün durumu ve güvenlik konuları olacağını ” vurgulamıştı.
Yarınki toplantıda değerlendirilecek uzlaşı anlaşmasının ilk somut adımı Hamas tarafından atılmıştı. Hamas, Gazze Şeridi'ndeki sınır kapılarını uzlaşı hükümetine devrederek, anlaşmanın şartlarından birini yerine getirmişti.
– Uzlaşı Hükümeti 1 Aralık'a kadar görevi tamamen devralacak
12 Ekim'de imzalanan uzlaşı anlaşmasındaki diğer konularda ise takvimin şu şekilde işlemesi karara bağlanmıştı:
Gazze ve Batı Şeria'da ayrı ayrı birer Filistin hükümetinin varlığına son verecek olan Uzlaşı Hükümeti, Gazze Şeridi'nde de tüm kontrolü ele alacak. Hamas ile Fetih arasındaki uzlaşı anlaşması kapsamında hükme bağlanan bu kararın hayata geçirilmesi için tüm çalışmalar en geç 1 Aralık'a kadar bitirilecek.
Bu tarihten sonra Gazze dahil Filistin'in yönetimini tamamen bu hükümet üstlenecek. Bu çerçevede, Filistin Bakanlar Kurulu, 2014'ten bu yana ilk kez 2 Ekim'de Gazze'de toplanarak Hamas'tan yönetimi devralmaya başlamıştı.
– Emniyet Teşkilatı
Anlaşmadaki belki de en kritik başlık Hamas'ın kontrolünde olan Gazze'deki güvenlik kurumlarının ne olacağı sorusu. Hamas ve Fetih tarafından varılan anlaşmada bu konuyla ilgili, “Filistin devleti resmi güvenlik kurumlarının yetkililerinin Gazze'ye giderek güvenlik kurumlarının yeniden yapılanması için yol ve mekanizmaları uzmanlarla görüşeceği ” ifadesine yer verildi ancak daha fazla detay kamuoyuyla paylaşılmadı.
Gazze'deki polis gücünün Uzlaşı Hükümeti'ne bağlanacağı belirtilmekle birlikte Hamas'ın silahlı kanadı Kassam Tugayları'na ne olacağı konusu ise muğlaklığını koruyor.
– Memurların maaşları
Kahire'deki toplantıda görüşülerek karara bağlanan bir diğer başlık da Gazze'de çalışan memurlar meselesi.
Hamas, 2007 yılında Gazze'de yönetime geldikten sonra yaklaşık 40 bin yeni memur istihdam etmişti.
Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas ise yine uzlaşı anlaşmasının yapıldığı 2014 yılında Gazze'deki memurların Filistin hükümetine bağlı memurlara entegresini kabul etmedi. Batı Şeria'daki Fetih hareketi kontrolünde olan Filistin yönetimi, Hamas ile ilişkilerinin bozuk olduğu dönemde Gazze'deki memurların maaşlarını düşürme kararı aldı.
Kahire'de imzalanan uzlaşı anlaşmasına göre ise memurların maaş meselesini karara bağlaması için bir komisyon kurulması kararlaştırıldı.
Buna göre, kurulan bu komisyon 1 Şubat 2018 tarihinden önce konuyu bir çözüme kavuşturacak ve bu süreçte memurlar maaşlarını eksiksiz almaya devam edecek.
– İsrail'in tutumu
Binyamin Netanyahu liderliğindeki sağcı İsrail hükümeti Hamas ve Fetih arasındaki uzlaşı anlaşmasını kabul etmek ve Filistin yönetimiyle yeniden barış görüşmesine başlamak için “Hamas'ın silahsızlandırılması ” da dahil yedi ön koşulları olduğunu açıkladı.
Hamas ile Fetih arasında varılan uzlaşıyı değerlendirmek için 18 Ekim'de toplanan İsrail Güvenlik Kabinesi'nden yapılan açıklamada bu koşullar, “Hamas'ın silahsızlandırılması, Hamas'ın İsrail'i tanıması ve terörü bırakması, Hamas'ın elindeki İsrailli askerlerinin cenazeleri ve esir tutulan sivillerin iade edilmesi, Filistin yönetiminin Gazze'de güvenlik kontrolünü ve sınır kapılarını tamamen eline alarak kaçakçılığı önlemesi, Filistin yönetiminin Batı Şeria'da Hamas'ın terör alt yapısına yönelik operasyonlarını sürdürmesi, Hamas'ın İran'la ilişkilerini kesmesi ve Gazze'ye para ve insani ekipmanların girişinin Filistin yönetimi ile bu amaçla kurulan mekanizma üzerinden devam etmesi ” şeklinde sıralandı.
Bu şartların yerine getirilmemesi halinde Hamas'ın da dahil olduğu bir Filistin hükümetiyle diplomatik müzakerelere başlanmayacağı kaydedildi. İsrail ile Filistin yönetimi arasında yapılan barış müzakereleri 2014 yılında kesintiye uğramıştı.
– Uzlaşı süreci nasıl gelişti?
Filistin'de 2006 yılında seçimleri kazanmasının ardından Hamas ile Fetih hareketleri arasında anlaşmazlıklar çıkmış, çatışmalardan sonra Hamas 2007'de Gazze'nin kontrolünü ele geçirmişti.
Hamas ve Fetih, 23 Nisan 2014'te birlik hükümeti kurulması ve seçimlerin yapılması konusunda bir uzlaşı anlaşması imzalamış, uzlaşı hükümeti 2 Haziran 2014'te kurulmuş ancak iki tarafın siyasi ayrılıkları sebebiyle İsrail ablukası altındaki Gazze'de görevlerini yerine getirememişti.
Hamas'ın geçen mart ayında Gazze'de hükümet işlerinin yürütülmesi için kurduğu İdari Komite de Filistin yönetimi tarafından kabul edilmemişti. Bunun üzerine Hamas, 17 Eylül'de yaptığı yazılı açıklamayla Gazze'deki İdari Komitenin feshedildiğini duyurmuş, Filistin hükümetinin Gazze'de görevi devralmasına, genel seçimlere gidilmesine ve Fetih Hareketi ile diyaloğa hazır olduğunu bildirmişti.
Bunun
üzerine Hamas ve Fetih heyetleri, Mısır'ın başkenti Kahire'deki müzakereler kapsamında 12 Ekim'de, Filistin'deki bölünmüşlüğü bitiren “uzlaşı anlaşmasını ” imzalamıştı.
