Fas'tan Cezayir'e uzatılan zeytin dalında Batı Sahra izi

ANKARA (AA) – ENES CANLI – Fas Kralı 6. Muhammed'in, Cezayir'e yaptığı "koşulsuz" diyalog çağrısının arkasında, Cenevre'de bugün başlayacak Batı Sahra görüşmelerinde Rabat'ın elini güçlendirme amacı olduğu belirtiliyor.

Afrika'nın batısında 1975'ten bugüne gerilime yol açan Batı Sahra sorunun aşılması için Fas ve Polisario Cephesi, Birleşmiş Milletler (BM) gözetiminde 6 yıl aradan sonra bir kez daha müzakere masasına oturuyor. Fas'taki en yüksek otorite olan Kral 6. Muhammed'in, aralarının açık olduğu komşusu Cezayir'e yakın zamanda yaptığı ve karşılıksız kalan diyalog çağrısının arkasında, Batı Sahra müzakerelerinde elini güçlendirme amacı yattığı ifade ediliyor.

Fas Kralı 6. Muhammed, kasım ayında Batı Sahra sorununda karşıt görüşte olduğu komşusu Cezayir'e “sorunların aşılması için koşulsuz diyalog ” çağrısı yaparak zeytin dalı uzattı.

Fas Kralı Cezayir'e “İki ülke ilişkilerinin normalleştirilmesi, iki ülke arasındaki anlaşmazlıkların çözümü için ortak komite kurulması ve 1994 yılından bu yana kapalı tutulan sınır kapılarının açılması ” çağrısında bulundu.

Ancak Cezayir tarafı, Fas Kralı'nın çağrılarına resmi bir yanıt vermekten kaçındı. Fas yönetimi bunun üzerine, Dışişleri Bakanlığı aracılığıyla yaptığı açıklamasında, Cezayir'in “diyalog çağrısına resmi bir yanıt vermesi gerektiğini ” belirtti. Ancak Cezayir tarafı yine diyalog çağrılarını ne reddetti ne de olumlu bir karşılık verdi.

Fas Kralı'nın diyalog çağrısı ise BM gözetiminde başlayacak Batı Sahra sorunu görüşmeleri öncesinde Rabat yönetiminin Cezayir'i kendi tarafına çekme çabası şeklinde değerlendirildi.

Eski Cezayir Kültür Bakanı Muhyiddin Umeymur, daha önce AA muhabirine yaptığı açıklamada, “Cezayir ile Fas arasındaki güven 1963'te ortadan kalkmıştır. Bu nedenle Cezayir'in, Fas'ın çağrısına resmi bir cevap vermemesinin kendisi bir cevap olabilir. ” diye konuşmuştu.

Kral Muhammed'in konuşmasında Fas'ın toprak bütünlüğünü vurguladığına işaret eden Umeymur, Kral'ın bu sözleriyle Batı Sahra'yı kendi ülkesinin bir parçası kabul ettiğini ve bunun da Cezayir'in Batı Sahra yaklaşımına tamamen ters düştüğünü aktarmıştı.

Cezayirli Eski Bakan, Fas Kralı'nın iyi niyetli gibi görünen diyalog çağrısındaki “ön koşulsuz ” ifadesinin, Uluslararası Adalet Divanı'nın Batı Sahra'daki referandum kararını yok saydığı ve Cezayir'in görüşüne göre “Fas'ın Batı Sahra'yı işgal etmek için kullandığı Yeşil Yürüyüş'ün yıl dönümünde ” söz konusu zeytin dalının geldiği görüşünü paylaşmıştı.

  • Altı yıl aradan sonra yeniden müzakere

BM Özel Temsilcisi Horst Köhler'in çağrısıyla Cenevre'de bugün başlayacak görüşmelere, Batı Sahra sorununa taraf Fas ve Polisario Cephesi'nin yanı sıra, bölge ülkeleri Cezayir ve Moritanya da davetli olarak katılıyor.

BM'den yapılan yazılı açıklamaya göre, 5-6 Aralık'ta yapılacak görüşmelerin “Batı Sahra halklarının kendi geleceklerini tayin edeceği, tüm tarafların razı olacağı, adil, kalıcı bir çözüme ulaşmak için ilk adım niteliği taşımasının amaçlandığı ” belirtildi.

Polisario Cephesi ve Fas arasında BM ara buluculuğu ile yürütülen son müzakereler 2012'de sonuçsuz kaldı.

Kral 6. Muhammed, kasım ayında yaptığı bir konuşmasında uzlaşı ruhuyla işlenecek kalıcı bir çözümü desteklediğini belirtirken, Fas'ın Batı Sahra dahil “toprak bütünlüğünden ” vazgeçmeyeceğini dile getirdi.

Polisario Cephesi ise Sahra halklarının “vazgeçilemez bağımsızlık hakkını ” görüşmek üzere müzakerelere katılacağını belirtti.

Görüşmelere “gözlemci ” statüsünde katılan Cezayir de benzer şekilde, Polisario Cephesi'ni destekleyici yönde Sahra halklarının “vazgeçilemez ve kazanılmış ” öz yönetim hakkına vurgu yaptı.

  • Batı Sahra sorunu

Fas'ın, 1975 yılında eski İspanyol sömürgesi Batı Sahra'yı topraklarına katmasının ardından Cezayir'in destek verdiği bağımsızlık yanlısı Polisario Cephesi ile Fas yönetimi arasında gerginlik başladı.

Polisario Cephesi, 1991 yılında BM ara buluculuğunda varılan ateşkes anlaşmasına kadar Fas güvenlik güçlerine karşı silahlı mücadele yürütüyordu. Ateşkes anlaşmasından bu yana Batı Sahra'nın statüsüyle ilgili görüşmeler yapılsa da henüz başarıya ulaşamadı.

Fas bölgenin kendi egemenliğinde kalması gerektiğini savunurken, Polisario Cephesi ise Batı Sahra'nın bağımsız devlet olduğunu ileri sürüyor ve kendi kaderini belirlemek için referandum yapılmasını istiyor.

Batı Sahra'dan on binlerce sığınmacıyı topraklarında barındıran Cezayir de referandum önerisine destek veriyor.

  • Geçmişe uzanan anlaşmazlık

Fas, Marakeş kentinde düzenlenen terör saldırısının arkasında Cezayirlilerin olduğunu iddia ederek Ağustos 1994'te Cezayir vatandaşlarından vize talep etmeye başladı. Cezayir, Fas'ın bu adımına karşılık Eylül 1994'te iki ülke arasındaki sınır kapılarını kapattı.

Cezayir, Fas'ın zaman zaman yaptığı sınır kapısını açma çağrılarına olumlu cevap vermedi. Cezayir Dışişleri Bakanlığı'ndan 2013 yılında yapılan açıklamada sınır kapısını açmak için bazı şartlar öne sürüldü.

Bu şartlar, “Fas'ta Cezayir aleyhine resmi ve gayrı resmi karalama kampanyasına son verme, uyuşturucu kaçakçılığını engellemek için etkin iş birliği yapma, Cezayir'in Batı Sahra konusundaki tutumuna saygı gösterme ve uluslararası kanunlara uygun şekilde çözüm üretme ” olarak sıralandı.

İki ülke arasındaki ilişkiler hâlâ “soğuk ” seyrederken, en önemli anlaşmazlıklardan birinin de Batı Sahra olduğu belirtiliyor.

ALATURKA AİLESİ ÜYELERİ NE DİYOR?