ANKARA (AA) – Bilim insanları, Büyük Hadron Çarpıştırıcısı’nın (LHC) sadece dünyanın en güçlü parçacık hızlandırıcısı değil, aynı zamanda en büyük yağmur sayacı olabileceğini açıkladı.
BBC’nin haberine göre, evrenin başlangıcında var olan parçacıkların üretilmeye çalışıldığı LHC’nin yerin 175 metre derinliğindeki 27 kilometrelik halka platformundaki değişimleri inceleyen bilim adamları, bu değişimlerin, dünyadaki ağırlık değişimlerini ve yer altındaki su kütlesindeki farklılıkları ölçen GRACE adlı ikiz uydu ağırlık merkezi sisteminin verileriyle uyuştuğunu ortaya koydu.
Hollanda Delft Teknoloji Üniversitesi’nden Rolf Hut, Avrupa Jeobilimciler Birliği Genel Kongresi’nde yaptığı konuşmada, 27 kilometrelik dairede günlük ve mevsimsel değişimler olduğunu belirtti.
İlk defa LHC’den önce tünelde bulunan büyük elektron-pozitron çarpıştırıcısında (LEP) fark edilen günlük değişimleri Ay’ın gelgit etkisine bağlayan bilim adamları, yerin 175 metre altındaki dairede sıcaklıkların değişken olmaması nedeniyle mevsimsel değişiklikleri açıklayamamıştı.
LHC halkasının boyutundaki değişimler, çarpıştırıcının içinde neredeyse ışık hızıyla hareket eden parçacık ışınlarının hareketlerinden anlaşılıyor. Parçacıkların yörüngesinin uzunluğu, çarpıştırıcı operatörleri tarafından sabitleniyor ve kontrol ediliyor. Dairedeki herhangi bir değişim, parçacıkların buna bağlı olarak içe veya dışa doğru hareket etmesine yol açıyor. Operatörlerin parçacıklara müdahalesi ve uyarlamaları LHC halkasındaki en küçük değişikliğin bile mikrometrelik kesinlikle ölçülmesini sağlıyor.
Dr. Hut, kışın yer altında biriken su kitlesinin halkayı sıktığını gösterebileceklerini düşünüyor.
“Benim tezim kışın yeryüzünde daha fazla su hatta kar bulunuyor. Bu da halka platformunu sıkıyor. Ancak yazın bu fazla kar ve su eriyerek buharlaşınca halka da biraz daha esniyor.” diye konuşan Dr. Hut, GRACE’in yeryüzünde çok fazla su bulunmadığını açıkladığı zamanlarda LHC’nin de biraz daha genişlediğini gözlemlediklerini kaydetti.
Dr. Hut ve ekibi LHC’ye düşük maliyetli ağırlık ölçerler koyarak konuyu derinlemesine araştırmayı planlıyor. Bilim adamları, LHC’nin sadece dünyanın en güçlü parçacık hızlandırıcısı değil, aynı zamanda en büyük yağmur sayacı olabileceğini bildirdi.
Hut, “Eğer bu gerçekten ölçtüğümüz su miktarıyla aynıysa, elimizde onu tamamlayan 27 kilometrelik bir halka olmuş olacak. Bu jeobilim için eşsiz bir buluş. Bilimde ya yeryüzünde küçük alanlarda noktasal ölçümler yapabiliyoruz ya da uzaydan büyük ölçümler yapabiliyoruz. Tezimiz doğru çıkarsa yeryüzünde büyük ölçümler yapabilecek bir makinemiz olacak. Bu şekilde GRACE veya gelecekteki diğer uydulara ölçümlerinde yardımcı olabiliriz.” dedi.
Dünyanın en büyük ve en yüksek enerji üreten çarpıştırıcısı konumunda bulunan LHC’de, atomdan küçük temel parçacılar ve aralarındaki kuvvetler hakkında araştırmalar yapılıyor, evrenin başlangıcında var olan parçacıklar üretilmeye çalışılıyor.
