İSTANBUL (AA) – Türk Tarih Kurumu (TTK) Başkanı Prof. Dr. Refik Turan, ''Hesap kapanmış değil, yüzyılın başında süren bir savaşın, evvelsi gün Kudüs'e konulan (tabiri caizse) saatli bombayla devam ettiği anlaşılıyor.'' dedi.
Turan, ''1. Dünya Savaşı'nın Hukuki ve Tarihi Yönleri (Alman-Fransız Penceresi)'' sempozyumunda yaptığı kapanış konuşmasında, sempozyuma katılarak bildiri sunan bilim insanlarına teşekkür etti.
Sempozyumda Birinci Dünya Savaşı'nın her yönüyle ele alındığını belirten Turan, ''Hesap kapanmış değil, yüzyılın başında süren bir savaşın, evvelsi gün Kudüs'e konulan (tabiri caizse) saatli bombayla devam ettiği anlaşılıyor.'' diye konuştu.
Harp tarihi konusunda teknik boyutta bir eksiklik olduğunu ve askeri nitelikli araştırmacıların bu konuda katkı beklediğini dile getiren Turan, ''Savaşın sosyal yönden arka planı çok etkilidir. Savaşın hemen arkasında milyonlarca insanı etkileyen bir yönü var. En başta da çocukların durumları, savaş yüzünden ölüme giden suçsuz insanlar, sıkıntı çeken kalabalıklar. Bu konuları da ele almak önemli.'' değerlendirmesinde bulundu.
Gazi Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mehmet Seyfettin Erol, Birinci Dünya Savaşı'nın 100. yılında ABD Başkanı Trump'ın, Kudüs'ü ''İsrail'in başkenti'' olarak tanıması kararını hatırlatarak, dünya tarihinin çok hızlı bir seyir izlediğini belirtti.
Erol, ''Birinci Dünya Savaşı anlaşılmadan gelecek tasavvuru yapılmaz. Birinci Dünya Savaşı'nı anlamadan kendi tarihimizi, coğrafyamızı, Trump'ın son açıklamalarının ne anlama geldiğini, nasıl bir dünyaya gittiğimizi anlamamız mümkün değildir. Düne kadar Birinci Dünya Savaşı'nı, bitmemiş yarım kalmış hesaplaşma olarak görüyorduk. Bana göre bu savaş giriş savaşı. Birinci savaşa giden Sykes Picot Anlaşmasıyla İsrail devletinin kuruluşu gerçekleşti. Bu bitmemiş hesaplaşma, Batı açısından da devam eden bir hesaplaşma olarak karşımıza çıkıyor. Bugün Trump'ın yaptığı açıklamaya baktığımızda, Birinci Dünya Savaşı'yla önü açılan bu projenin, adım adım son noktaya geldiğini görüyoruz. Dünyanın içinde yuvarlandığı üçüncü savaşa doğru gidiyoruz.'' ifadelerini kullandı.
TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Yusuf Sarınay, sempozyumda yapılan değerlendirme ve sunulan bildirilerin arşivlere eklenerek, Türkiye'nin geleceğine ışık tutacağını dile getirdi.
Birinci Dünya Savaşı'nı değerlendirmenin bugünü anlamak ve geleceğe ışık tutmak açısından önemini vurgulayan Sarınay, şunları kaydetti:
''Bizim milli mücadelemiz, Balkan Savaşları'yla başlamıştır. Birinci Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşı'yla devam etmiştir. Milli mücadelemiz 10 yıl sürmüştür. Türkler tarihe sürgün edilmek istenen bir millettir. Bunun idraki içinde olmamız lazım. Eğer biz tarihten gerekli dersi çıkarmazsak, bu coğrafyada tutunmamız, bu vatanı ebedi vatan olarak gören hedef ve irademiz zayıflar. Tarihten alacağımız derslerle daha güçlü bir şekilde geleceğe bakmak açısından, bu kongreler çok yararlı olmuştur.''
Azerbaycan Milli İlimler Akademisi Tarih Enstitüsü Direktörü Prof. Dr. Yagub Mahmudov da Birinci Dünya Savaşı'nın, tarihteki son Türk devletinin topraklarını parçalamak için gerçekleştirildiğini söyledi.
Mahmudov, Türk dünyası için anlamlı bir sempozyum yapıldığını belirterek, ''Birinci Dünya Savaşı'nın tarihi, galip devletler tarafından farklılaştırılmıştır. Gerçek tarihe dönmek için sempozyumda çok güzel adımlar atıldı.'' dedi.
19 ülkeden yerli ve yabancı 137 bilim insanının bildiri sunduğu sempozyum, kapanış oturumuyla sona erdi.
